2002 ve sonraki seçimler, kocaman bir medya operasyonuydu. Bunun için mümkün olan en eskiden başlamadı. Önce 12 E ylül ve devamı olan Turgut Özal rejimi, yeni bir medya inşa etti.Bir seksenler çocuğu ve doksanlar genci olarak Simavi ailesinden başlayacağım. Sedat Simavi, Türkiye'nin ilk medya patronudur. Kurtuluş savaşı sırasında, Atatürk ve silah arkadaşlarının İstanbul'daki propagansadını yapan cesur gazete ve dergiler yayımladı. 1948'de Hürriyet gazetesini kurarak, gazete sahibi olmaktan öte, medya patronu oluyor. Çünkü önce dağtım kamyonları, sonra da ülkenin her yanına yayılmış, sonra matbaa kalıplarını ülkenin pek çok yerine kurduğu matbaalara taşıyarak yapmıştı. Oğlları Erol ve Haldun Simavi, gazeteyi büyütmekle kalmayıp, haftalık ve aylık dergiler de yayımlayarak, bir medya grubu haline getirdiler. Teknoloji geliştikçe, uçakla taşınan matbaa kalıplarının yerini teleks, faks gibi teknolojiler aldı. Erol Simavi'de İstanbul dışında Ankara, İzmir, Diyarbakır, Erzurum, Trabzon gibi iller ve dahası Almanya-Frankurt'ta matbaalar açtı. Kardeşi, Haldun Simavi'de 1963'de Günaydın gazetesi ve grubuyla yeni bir medya imparatorluğu kurdu. 1980'lerde ise Simavi kardeşlerden kurtulmak gerekti z,ra 12 Eylülün çizdiği kapitalist dünyaya uygun medya patronu değillerdi. Her ikisi de 12 Eylül ve Özal rejimi ile aralarını iyi tutma çabası içindeydi ama attık istenmiyorlardı. Günaydın gazetesi çabuk harcandı, ekonomik bir krizin ardından Asil Nadir'e satıldı. Nadir, bir dönemin gözde medya patrounuydu.
Burada bir parantezle yeni nesile Asil Nadir'den bahsetmeliyim. Elbette google amcaya sorup, onun sayesinde daha fazla bilgi alabilirsiniz. Kendisi Kıbrıs Türkü kökenli bir İngiliz. Seksenlerde dolar milyarderi olup, Kuzey Kıbrıs ve Türkiye'de önemli yatırımlar yaptı. Bunlardan bence en önemlisi Vestel'dir zira bu şirketle beraber Nadir, İngiltere'den Türkiye'ye teknoloji transferi de yaptı, ciddi oranda. Kendisi Turgut Özal ve ANAP'ın en önemli destekleyicilerindendi. En güçlü olduğu dönemde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde devletten daha büyük işverendi. Bu küçük ülkede yaşayan her iki kişiden biri, Naidr'in Poly Peck şirketinden maaş alıyordu. Özal için sadece gazeteler satın almıyor, yenilerini de kuruyordu. Hatta Gırgır'dan Hasan Kaçan ve Ergun Gündüz önderliğinde ayrılanların (hem de Oğuz Aral'la kavgalı bir şekilde ayrılan) kurduğu Hıbır grubuna da dergi çıkardı. (Hıbırcı karkikatüristler Hıbır adı Nadir grubu ve onu satın alanlarda olduğu için, böyle yeni adlar icat ettiler. Hasan Kaçan, bir ara kayboldu. Sonra bit televizyon dizisinde Heredot Cevdet rolü ile ortaya çıktı. Zaten Gırgır'dan ilk ayrılıp, Hıbır'ı kurmak için, Oğuz Aral'dan habersiz, tuvalet köşelerinde toplantılar yaparken siyasal İslam ve sağ cenahla yakınlaşmaya başlamıştı. Hatta imar affının reklamı gibi kamu spotlarında bol bol oynadı. (https://onbinkitap.blogspot.com/2020/02/tuzlu-su-imar-affi.html) Depremden sonra bu ortaya çıkınca gene bir süre görünmedi. Sonra Kılıçdaroğlu'nun ayakkabısı ile bastığı ve seccade denen ufak halı üzerine tweet attı, tepkilerden sonra gene kayboldu. (Ya da ben göremiyorum.) Asil Nadir, Türkiye ve Kuzey Kıbrıs'a yaptığı yatırımlarla İngiltere'de çok düşmanlık kazandı. O da bir burjuvanın ne kadar büyük olursa olsun devletten büyük olamayacağını veya devleti ele geçirmesinin kolay olmayacağını anlamayacaktı. ( Aynısını daha sonra Uzan ailesi de anlayacaktı.) Hele de bir Türk göçmenin. Asil Nadir, muhtemelen suçluydu. O kadar devasa servet, masumca birikmiş, büyümüş olamazdı. Her durumda kendisi sınırlarını biliyordu ama siyasi sınırlarını bilmiyordu. Ambargolardan dolayı ekonomik bunalım yaşayan, Türkiye'nin desteği ile zorla ayakta kalan Kuzey Kıbrıs'ı ihya etmişti. Türkiye'ye sermaya bir yana, teknoloji transfer etmişti. Özal'a güvenerek bir borsa manüpülasyonu yaptı ama Özal, Nadir'i çoktan satmıştı. Londra borsasında bir günde battı, tutuklandı, hapse girdi falan filan. Türkiye ve Kıbrıs'taki yatırımlarına hiç bir şey olmadı, usulca yeni sahiplerinin eline geçti. Nadir'in geri kalan hikayesi ise uzun. Viki'den falan öğrenirsiniz.
Erol Simavi'nin önce Gırgır ve Furt dergileri elinden alındı Bu dergileri, daha sonra iktidara muhalif en önemli gaztesi Sözcü'nün (daha sonra Gözcü) sahibi olacak Ertuğrul Akbay'a sattı. Akbay'da Gırgır'da temizlik yaptı. Oğuz Aral başta olmak üzere, pek çok kişiyi dergiden uzaklaştırdı. Gırgır dergisi, gerçek bir efsanedir. Bir ara onun üzerine tek başına yazı yazmalıyım. Burada şunu demeliyim ki Gırgır, yetmişler ve seksenlerin en çok satan ve en etkili dergisiydi. Nüfusu kırk milyon olan ülkede satışları bir ara yedi yüz elli bine çıkmıştı. Ağırlıklı olarak karikatür ve siyasi hiciv olmakal beraner, çizgi roman da yayımlıyordu ve içinde Galip Tekin gibi çok aykırı bazı çizerleri de çizeri de barındırıyordu. (https://onbinkitap.blogspot.com/2017/07/galip-tekin-bizim-kusagmza-islemis.html) Gırgır yıkıldı zira kendisi muhalif gençliği şekillendiriyordu. Oğuz Aral, Gırgır'dan sonra Avni diye bir dergi çıkardı. Lakin çeşitli sebeplerden tutmadı, bir kaç ay sonra kapandı. Doksanların en çok satan haftalık dergisi, gene bir karikatür dergisi olan Leman oldu. (https://onbinkitap.blogspot.com/2023/01/brujuva-dergisi-leman.html) Leman, o dönemde feminizm, LGBT-T hakları gibi konularda ilk defa konuşan yayındı. Üniversitelerde açık ara en çok okunan yayındı. Leman dergisi, 95-97 arasında Isparta'da perşembe günü çıkar, pazar günü biterdi. Leman'ın aylık çizgi roman dergisi Lemanyak ayın onu gibi biterdi. Leman bu süreçte çok solculuk yaparak, muhalefete muhalefet ederek sisteme hzmet etti. Dergi sadece karikatür dergisi değildi. (Gırgır'da öyle değildi.) O zamanlar en çok okunan yazarı Cezmi Ersöz'dü ve bu yıllarca Cezmi'nin kitapları da çok satardı. ( https://onbinkitap.blogspot.com/2016/09/okunmasi-gereken-on-bin-kitap-2-cezmi.html) Leman, açıkça ÖDP (Özgürlük ve demokrasi partisi)'ne oynadı, sonra reklam almayan şirketken Lemanmobil adı ile Turkcell'e hizmet etti. İçinden bölünenler Penguen , Uykusuz gibi dergiler çıkardı. Derginni gözde yazarlarından Cezmi Ersöz rezil olarak ( https://onbinkitap.blogspot.com/2018/12/zor-gunlerin-duskunleri-when-you-walk.html), Nihat Geç ise delirerek (https://onbinkitap.blogspot.com/2022/03/nihat-gencin-delirerek-bitmesi.html) bitti. Leman yıllarında HDP (Yeşil Sol Parti) sempatizanı olan Nihat Genç, Ulusallaşarak, muhalefete muhalefet odağı haline geldi. (https://onbinkitap.blogspot.com/2019/08/sahte-muhalefet-muhalefete-muhalefet.html)
Bütün bu operasyonlar sonucunda medya organları, bir kaç holdingin elinde toplandı. Fakat bir sorun vardı, özellikle yazılı basın öyle herkese ulaşmıyordu. Patronlar, medyayı yeniden şekillendirmeliydi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder