MESNEVİ’DEN HATIRLANANLAR

Mevlana Celaleddin-i Rumi’nin çok bahsedilen, çok alıntılanan ve az okunan kitabıdır Mesnevi.  Ondan alıntılanan hikâyeler genelde fabl (hayvanların insanlaştırılması) masallardır. Bunlara bir de bazı dini kitaplarda birkaç dervişlik öyküsü eklenir. Oysa bu kitap çok daha fazlasıdır.  Okuyalı bayağı bir zaman oldu, bende kalan izlenimlerimi yazacağım.

Mevlana’nın bir tek Divan-ı Kebir’ini okumadım. Mektubat, Yedi Cennet ve Fih-i Mafih’i de okudum. Bu kitaplarda öyle hikâyeler yok, bolca ahlaki öğüt var. Fih-ii Mafih, Mevlana’nın ölümünden sonra derlenmiş konuşmalarından oluşuyor. Kendiliğine (spontane) olaylar var. Mesela gelen birileri hakkında, konuşsak konuya ortak olacaklar, sussak kendilerinden bir şey sakladığımızı sanacaklar gibisinden sözler geçiyor. Mesnevi, bunlardan bambaşka bir şeydir.

En başta, Mesnevi ile ilgili olarak anlatılmayan şey, Mevlana’nın Türk olmadığı bir yana, Türkler ve Türklükten pek haz etmediğidir. Türklerle ilgili öyküler, pekiyi değil. Mesela kumaş hırsızı bir terzi var. Bir Türk, ben buna kumaş kaptırmam diye gidiyor. Terzi sürekli güldürerek ve onunla alay ederek, kumaşlarını çalıyor. Böylesi birkaç öykü var. Türkler kısa boylu, kıpkırmızı, kalkan gibi yuvarlak suratlı, ip gibi çekik gözlü ve çirkin olarak tarif ediliyor. Bir tanesinde de Türkler, taklitçi olarak anlatılıyor. Çinliler ile Türkler, karşılıklı resim yarışması yapıyorlar. Bir mağaranın içini perde ile ikiye ayırırlar. Çinliler kutu kutu boya, Türkler zımpara, cila alıyor. Perde açıldığında Türkler mağarayı öyle iyi cilalıyor ki,  Çinliler, kendi resimlerine hayran kalıyor.  Böyle birkaç hikâye var.  Kürtlerin adının geçtiği birkaç öykü var, onları da net hatırlamamakla beraber, kolay kandırılan esnaf konumundalar.

Alevilerden de hiç hoşlanmıyor. Kaş’ta Ömer olduğu için sadaka alamayan adamı anlatıyor. Şimdi nasıl bilmiyorum ama o zamanlar Kaş’ta Aleviler çoğunlukmuş demek ki. Bir de benim memleketim Erzincan’da bir süre kalmış. Hatta Örüklü Bacı mezarı var, yerel hak, Mevlana’nın kız kardeşinin mezarı diyor. Mezar taşında saç örüğü şeklinde desen var. Atlas dergisinin bir muhabiri, bu şekil mezar taşlarının aynısını, Mevlena’nın doğum yeri Afganistan, Belh’ de de görmüş. Afganlar, Pakistanlılar ona, Mevlana Belhi diyor.  Bununla beraber, mezhepçi değil.  İlginç bir öyküde, aslanlar,  koyunlardan oluşan bir millete hükmetmeye başlar. Koyunlar ne yapalım derken, en bilgeleri çıkar ve aslanları koyun dininden yapalım, onlar da ot yesin der. Sonuçta amaçlarına ulaşırlar. Aslanlar ot yeme ve eti haram sayma dinine mensup olup, koyunlaşırlar. Mevlana’da fare, fare gibi Allah a dua (salat-namaz) eder, aslan aslan gibi. Hepsinin mezhebi ayrıdır, ölünce mezhepler birleşecek der. Çünkü  o zaman dünya dertleri olmayacaktır. Bir de, benzer sözleri, ihtiyar bir kadının eline düşüp, pençeleri sökülen, tüyleri yolunan bir şahin için söyler. Mezhep diye, din diye, şahin, şahinliğinden vazgeçmez, sen kendi mezhebini yaşa anlamında bir şeyler söyler.

             
            Diğer yandan El Kındi ile başlayan, Farabi ve İbni Sina ile doruğa ulaşan Meşai felsefesinden, akılcılıktan da hoşlanmıyor, bunu biraz da babasından almış. Babası, Cengiz Han’ın, Harzemşahlarla savaşı sonrası olacakları seziyor ve savaşın başında ailesi ile göçü topluyor. Harzemşahlar devletinin son hükümdarı, Muhammed hanı, filozofları (mesailer) koruyup, tasavvufçulara sırt çevirmekle itham ediyor. En büyük kaynakları Gazzali, Muhiddin Arabi gibi tasavvufçular. Tedbir dünyasını terk eyle diyor. Pek çok öyküde, tanrı ile padişah özdeşleştiriliyor. Cennet, şahinin konduğu padişah kolu, dünya baykuşun konduğu virane diye tarif ediliyor. Devlete, daha doğrusu padişaha isyan etmek, Mevlana için Allah’ isyan etmektir. Tüm Mesnevi boyunca padişahlar hep iyi insanlardır, bağışlayıcıdır, affedicidir.  Tasavvuf ’un bu kadar yayılmasının en başta gelen sebebi, devletle arasını hoş tutması, devleti tanrı yerine koymasıdır. Öyle ki tasavvufçular, İngiliz işgali altındaki Hindistan ve Pakistan’da, Fransız işgali altındaki Senegal’de de bu geleneklerinden vazgeçmemişlerdir. Çanakkale’de Fransızlarla, Kut-ul Amare’de İngilizlerle savaşan Pencaplılar,  fetvalarını sufi hocalarından almışlardı. Bazıları da kendilerini besleyen İngiliz yönetimini dar-ül İslam, laik Türkiye’yi de dar-ül harb ülkesi ialn etmişlerdir. Mevlana’da, Moğollarla arasını iyi tutmuş ve bazı tarihçilerce, Moğol ajanlığı ile suçlanmıştır. İşin doğrusu tasavvufçular, tekkelerine karışılmadıkça, vakıfları ve kendileri beslendikçe, iktidarla uyumlu yaşamışlar (bu iktidar İngilizler, Fransızlar da olsa), arpaları kesilince de şeyhleri devlete en büyük asi kesilmiştir.

                Kadınlarla da arası pek iyi değil. Öykülerinde kadınlar ya akılsız, ya da şehvet düşkünü ve güvenilmez. Eşekle ilişkiye gireni, kocasını aptal yerine koyanı ve şahini güvercine çevireni mevcut ama aklı başında, mantıklı olanı yok. Bir ara Nobel ödüllü yazar Necip Mahfuz’un romanlarını çok okuyordum. 7-8 kitabını falan bitirmiştim. Dikkatimi bir şey çekmişti. Kitaplarında adı geçen kadınların neredeyse tamamı ahlaksızdı. Namuslu kadınların ve mutlu halkların hikâyesi olmaz derler. Lakin hiçbir olay örgüsünde namuslu kadın yok. Arapça öğretmenliği yapan bir arkadaşım var, şimdilerde üniversite de öğretim görevlisi oldu, Arap dili ve edebiyatı konusunda mastır yapıyor. Dediğine göre Arap romanlarının genelinde bu varmış. 

                Kitap boyunca Mevlana’nın yaşadığı çağda oğlancılığın, yani aktif homoseksüelliğin çok yaygın olduğunu anlıyoruz. Mesela kadınlar, kalabalık oldukları için, yolu kapattıkları bir erkeğe, çok oldukları halde kendilerini görmedikleri için sitem ediyor. Başka bir olayda da, oğlancının biri, belindeki kocaman hançere rağmen kendisini savunamayan oğlanla alay ediyor. Sonra her hikâyeden sonra öğütleri sıralıyor. Tut ki babandan sana miras kaldı Zülfikar, bileğin Ali’nin bileği değilse, neye yarar Zülfikar, diye sorar.  Böylesi pek çok öykünün yanı sıra,  birilerini de oğlancıktı diye aşağılıyor. Mevlana’nın doğum yerinin Afganistan Belh şehri civarında bir köy olduğu düşünülürse, bu durum daha iyi anlaşılır.  Bu ülkede özellikle Taliban’ın iktidara gelişiyle oğlancılık ve sübyancılık iyice kurumsallaşmıştır. Bacha Bazi denen pedofili sübyancılığı, Afgan kültürünün tarihsel bir parçasıdır.  İşin doğrusu Arap topumu için de öyledir.  Mesela İbni Fadlan, seyahat ettiği Oğuz yöresinde, bir çocuğu iğfal eden tecavüzcünün neden idam edildiğini anlamamıştır. Arap ülkelerinde bunu cezası hafiftir çünkü.

                Diğer bir olay da, Mevlana’nın meşhur arkadaşı, dostu Şemsi Tebrizi ile ilişkisinin nasıl yorumlanması gerektiğidir. Zeki Velidi Togan, anıların bir yerinde Mevlana’ya değinir. Mevlana zamanında tüysüz oğlanların dergâhlara alınmadığından bahseder.  Bence ikisi arasında asla fiili livata, oral-anal anlamda seks olmadı. Kendisinin oğlancılığı aşırı derecede bir lanetleme durumu var. Gene de ikisi arasında libido vardı. Ben bu konuda Freundcuyum. Bastırılan cinsellik duyguları, başka türlü de ortaya çıkabiliyor. Aralarındaki dostluğu anlatan kelimelerin tuhaflığından bunu çıkarıyorum.

                Tasavvufun meşhur dünyadan vazgeçme durumu, Mevlana’da biraz farklı. Adamın birinin eline, bir define haritası geçer. Bu define, bir harabeden bir ok atımı uzaktadır. Adam harabenin dibine gelir, gösterilen yöne ok atar, okun düştüğü yeri kazar ama bulamaz. Bu sefer oku daha uzağa atar, gene bulamaz. Mevlana der ki behey ahmak, sana zemereği kopart, kirişi kır mı diyen oldu, sen oku hiç germeden atacaktın.  Mesnevinin başlarında bir yerlerde anlatılan bu hikâyeye, Mesnevi boyunca sık sık atıflar yapılır. Dünya hırsının zararları sadece masum olaylar ya da masallarla değil, erotik, hatta basbayağı hard porno öykülerle dolu olduğudur. En meşhuru da hizmetçisi gibi eşekle cinsel ilişkiye girmek isteyip,  hizmetçinin kabaktan yaptığı düzeneği görmeyerek ölen, hizmetçinin hikâyesidir.   Mevlana’ya göre dünya malını istemekte tam da böyle bir şeydir. Dünyadan elini eteğini çekmek uğruna bekâr kalmayı abes ve Hristiyanlık özentisi olarak görür. Dünya nimetinden çok ta sakınmamalı, nefse eziyet etmemelidir. Nefis, insanın kaynamayan kazıdır. Mevlana’dan başka pek çok tasavvuf şiirinde bahsi geçen,  kaynamayan kaz, insanın nefsidir. Derler ki bir kaz, neredeyse bir dana kadar yer, doymaz. İnsan nefsi de bir kaz kadar doymazdır. Onu kaynatmanın, yani yok etmenin imkânı yoktur. Bu açıdan Mevlana, gerçekçidir. Kendini tanrıya adayacağım diye aç kalan, kendisini hapseden, hele de bekâr kalanları hiç anlamaz.  Bu, oku çok uzağa atmak, zembereği koparırcasına çekmektir. Bu gerçekçilik, benim fikrimce Mevleviliği en sağlam tarikat yapmıştır.  Cumhuriyet ilan edilip, tekke ve zaviyeler kanunu yürürlüğe girdiğinde sadece Nevşehir Hacı Bektaşi Veli ve Mevleviliğe dokunulmamıştı. İşin doğrusu çürümeden Mevlevilik de payını almıştı.

                Mesneviden ve Mevlevilikten bahsedilmişken, dört kulu öldürmek mecazından da bahsetmek lazım gelir. Bu kuşlar kaz, tavus, karga ve horozdur. Bunlar insanda dört huyu temsil eder. Kaz, insandaki hırstır. Horoz, şehvettir. Tavus, makam ve kendini beğenmektir. Karga, insanda bitmek bilmeyen uzun emellerdir. İbrahim peygamberle ilgili bir efsaneden alınmıştır. Kendisi bu dört kuşu parçalayıp, dört bir yana dağıtmıştır. En fazla da doymak bilmez kazın adı geçer. Yukarıda değindiğimiz gibi, Mevlevilikte nefis, kaynamayan kazdır.

                Özellikle yabancı yazarların Mevlana’ya (yabancı kaynaklarda Rumi diye geçer) aşırı bir hayranlığı vardır. İslam denildiğinde adını peygamber Muhammed’den önce anarlar. Oysa kendisini,  onu ayağının tozu olamam diye tarif eder. Hemen her dinden, kültürden insanı etkilemiştir. Hintli yazar  Jiddu Krishnamurti bile, benim için Ateist Mevlanadır. Baştan sona okunması zevklidir lakin piyasada torunlarından Abdülbaki Gölpınarlı’nın şerhleri ile dolu baskısı vardır, Milli Eğitim Bakanlığınca basılmış. Medrese geleneğinde, yeni kitap yazmayıp, eski kitapları şerhlerle doldurmak ve bunları yeni eser diye sunmak geleneği, Mevleviliğe de bulaşmıştır. Pek çok önemli İslam İlahiyatı eseri, okunmak için şerhlerden, yani dipnot ve parantezlerden kurtulmalıdır. Diğer bir konu da, dini kitapları ya da pek çok kitabı, pasajlar, bölümler halinde okumak ve alıntılamak. Bütününü okuduğunuzda, kitaba bakış açınız bütünüyle değişiyor.

BENCE 15 TEMMUZ DARBE GİRİŞİMİNİN BAŞARISIZ OLMA SEBEPLERİ

1)İdeolojisiz kalmak: Şimdi en akp’lilerin de kabul edeceği gibi iktidarının ilk yıllarında akp ile fetö ilişkileri çok sıkıydı. Fetö’nün AKP’yi devirmesi için gerekli bir ideolojisi yoktu.  Ekim devriminden evvel, Bolşevikler ile Menşevikler arasında da uzun süre bir işbirliği olmuştu. Bolşevikler, çarlığı devirmedi, çarlığı zaten Menşevikler devirmişti. Menşevikler ile Bolşevikler arasındaki fark ideolojikti çünkü sınıfsaldı. Akp ile fetö arasında sınıfsal bir durum yoktu, sınıf içi bir kavga vardı belki. Üst sınıflar arası kavgalar da devrimlere sebep olabilir. Sınıf içi kavga da çok belirgin değildi. Bu yüzden 17-25 Aralık soruşturmalarından sonra kitleler ve diğer tarikatlar, fetöden ayrılmaya başladı. 17-25 Aralık ile 15 Temmuz arasındaki yaklaşık iki buçuk yılda, özellikle esnaf, cemaatten süratle kaçtı. Esnaf, daha 2014 ocağında kitleler halinde, vadeyi de kırdırarak, Bankasya’dan paralarını çekmeye başladı. Fetullah ise Pensilvanya’da 5 kuruşunuz bile olsa yatırın diye fetva verdi.  Gene de para çıkışını durduramadı. Çünkü akp’yi devirmek, sınıflarının da, sınıf içi çıkarlarının da aleyineydi.

2)FETÖ Cemaatinin gevşekliği, avanta kaynağı olması:  Cemaat hiç sıkıya gelmedi, 28 Şubatta türbanlarını ilk çıkaran onlar oldu. 12 Eylül’de generallere övgüler düzdüler. 17-25 Aralık operasyonlarından sonra da zoru gören cemaat, sıcak çaya atılmış küp şeker gibi dağıldı. Çünkü bu gerçek çatışmaydı ve bu çatışma da fetönün iktidara gelmesi ve kalması için çabaladığı akp ve muhafazakâr-dinci kesimin idolü olan Recep Tayyip Erdoğan’a karşıydı. Önce küçük ve orta büyüklükteki esnaf kaçtı. Nur evlerine, vakıflara ve himmet denen haraçlara para vermeyi kesti.  Zaman gazetesi, Sızıntı, Aksiyon dergileri gibi yayımların abonelikleri bıçak gibi kesildi. Ardından Bankasya’dan mevduat kaçışı başladı. Bankasya konusu en hassas konuydu, banka çok sarsılmış olmalıydı ki Fetö, Pensilvanya’dan, beş liranız da olsa yatırın diye emretti. 15 Temmuz sonrasında sadık tarikatçılar, en fazla bu ölçüye alınarak tespit edildi. Memurların da pek çoğu, en azından görüntüde reisçi oldu. 15 Temmuzda ise twitter’dan ve bazı yandaş kanallardan sokağa çıkmayın demekten başka bir şey yapmadılar. O gece sokağa çıkması gerekenler, cemaatçilerdi. Oysa gecenin ilerleyen saatlerinde bazılarının darbe aleyhine sokağa çıkmaya başladığı ortaya çıktı. En son iki astsubay, darbeyi ilk duyduklarında hayırlı olsun diyor. Gecenin ilerleyen saatlerinde halk sokağa dökülünce de darbeye direniyorlar. O ilk hayırlı olsunun kaydedilme ihtimalini düşünemiyorlar. Bir de, o gece Erdoğan’ı kaldığı otelden kaçıran helikopter pilotunun bile telefonunda bylock denen program bulunmuş.

3)Erdoğan mitinin, Fettullah mitini ezmesi: Fettullah Gülen ve cemaatinin hiç zora gelmediğini yazmıştık. Fettullah’ın kendisi de, malum, sızmayı itiraf ettiği videodan sonra aynen Amerika’ya, Pennsylvania’ya kaçtı. Bütün bu yıllar için Erdoğan, hapis yattı, parti kurdu, iktidara geldi ve defalarca seçim kazandı. Fettullah ise okyanus ötesinden emirler yağdırmakla yetindi. Bu arada Erdoğan, fetö medyasından ayrı kendi havuz medyasını kurdu ve bu medya her gün Erdoğan’ı övdü. Halk için fetö, çok uzaklarda bir isimdi.

4)Erdoğan iktidardan gidince ortalığın karışacağı korkusu: Aslında iktidar partisi, yıllardır bu korku ile halkı yönlendiriyor. Akp ya da Erdoğan yerine Pensilvanyalı’nın gelmesinin doğuracağı kargaşa, tarikatın kendi mensuplarını bile ürküttü.

5)Muhalefetin Fetö’den, Erdoğan ve akp’den daha fazla nefreti etmesi:  AKp kurulmadan getirmişti. 17-25 Aralık operasyonlarından sonra,  Balyoz ve Ergenekon davalarının kumpas olması, Zekeriya Öz ve diğer Fetöcülerin bu kumpasları düzenleyenler olduğunun açığa çıkması, onlara nefretin daha da artmasına sebep oldu. Diğer bir sebepte, fetö  iktidara gelindiğinde, muhalafet bile yapılamayacak olmasıdır. Şeyhleri, Humeyni gibi uçakla Türkiye’ye geldiğinde ilk önce, hatta Akp ve Erdoğan’dan önce solcuları, Atatürkçüleri başta olmak üzere tüm muhalefeti sindirmek olacaktı. Yalandan olsun, muhalefet yapamayacaktı. Arkasına Amerika’yı alıp, ülkeyi tam bir Amerikan sömürgesi yapacaktı.

6)Diğer cemaatlerin Fetö devlet başkanlığını, kendi mevkilerine uygun bulmaması:  Fetö büyüdükçe, diğer cemaatlerde kendi çapında büyüdü. Hepsi akp ve Erdoğan iktidarından memnundu. Fettullah Gülen’in siyasi iktidarı da ele alması, onlar için can sıkıcı olacaktı. Mevcut dini iktidarlarını da kaybedeceklerdi. Humeyni, İran’da iktidara gelirken, kendisine en ufak muhalefet edenleri, mollalar da dahil, hatta özellikle mollaları, ezdi geçti. Mollalık cübbelerini ve yetkilerini ellerinden aldı.

7)Halkın darbe tecrübesi: Türk toplumu darbelerden çok şey kaybetti, pek bir şey de kazanmadı. 27 Mayıs 1960, 12 Kasım  1971, 12 Eylül 1980, 28 Şubat 1997 ve benzeri darbe ve darbe girişimleri, Türk toplumuna hep zarar verdi, hep acı getirdi. İnsanlar artık iktidarlar, darbe ile devrilsin istemiyordu.

8)Şartların olgunlaşmamış olması: Kenan Evren, 12 eylül öncesi anarşi ve teröre uzun süre göz yumduğunu (daha doğrusu konsey olarak yumdukların) kendisi de itiraf etmişti. Ülkede pek çok kişi, 12 eylül darbesini ilk duyduğunda, oh be, hayatım kurtuldu demişti. 15 temmuz öncesinde ortam çok içi açıcı olmasa bile (halen de öyle değil), öyle bir şu hükumet gitse de, ya da kaç aydır hükumet kurulamıyor, kardeş kardeşe düşman olmuş durumu yoktu. Ahmet ve Mehmet Altan kardeşlerin ve Nazlı Ilıcak’ın yazıları da, ancak kendi eş-dost çevresini etkiliyordu.

9)Darbeyi yapanların asker olmaması: Darbeye karışanların hepsi, soru çalarak, birbirlerini kollayarak sınav kazanmış, rütbe kazanmış kişilerdi. Askeri okuldan diplomanız olması, sizi asker yapmaz. Çünkü siz, öğrenmeniz gerekenleri öğrenmemiş, rütbe ve göreviniz için gerekli yetenek, bilgi ve becerileri kazanmamışsınızdır. O gece bir askerin yapmayacağı hataları yaptılar. Riskleri hesaplamadılar. Çünkü gerekli askeri eğitimi almamışlardı. Asker elbisesi giymeniz, sizi asker yapmaz, rütbeleriniz de yapmaz. Siz o askerlik becerilerine sahip misiniz, mesele odur.

10: O gece yapılan hatalar: 12 Eylül ve 27 mayıs darbeleri (diğerleri darbe yaparız yoksa haa.. demek olan muhtıralardı), radyo ve televizyonun (27 mayısta o tek kanallı televizyon da yoktu) devletin egemenliğinde olduğu dönemde, gece 3-5 arası, uykunun en tatlı saatlerinde olmuş, bitmiş, sabah uyanan insanlar da, olanlar oldu hissine kapılmıştı.  Darbe gecesi ile ilgili halen bilinmeyen ve açıklanamayan çok şey var. Cumhurbaşkanını otelden çıkaran pilotun bile telefonundan bylock çıkması, bazı 15 temmuz gazilerinin fetö davalarında sanık olması gibi. Darbenin bence en ironik tarafı, 12 Eylülün meşhur işkence grubu DAL’a (Derin Araştırmalar Labavatuarı. 1. Ve 2. Şube polislerinden oluşuyordu) mekan olan Ankara İl  Emniyet müdürlüğünün, 15 temmuzda en şiddetli çarpışmalara sahne olmasıdır.

DOKSANLI YILLAR 9 O ZAMANLAR KUMPASLAR

DOKSANLI YILLAR 9 O ZAMANLAR KUMPASLAR

Kumpas yaprak, dincilerin ve faşistlerin doğasıda vardır. Faşizm, İngeborg Bachmann’ın dediği gibi iki insanın ilişkisiyle başlar. Tarih boyunca hep vardı, resmen adının konması için 20. Yüzyıl beklendi. İnsan bencilliğinin ve hırsının doruğu olan kapitalizm, faşizmi bütün bahanelerinden ve örtülerinden arındırdı, vicdanı da ameliyatla alınmışçasına yok etti. İnsanları tek kullanımlık aletler gibi öldüresiye çalıştırıp, sonra katledip, cesedin yağından sabun yapan bir manyaklık haline geldi. Nazizim ile doruğuna ulaşan faşizan düşüncenin meşhur propaganda ilkeleri vardır. Nazi propaganda bakanı Joseph Goebbels’in ilkeleri, aslında o da Hristiyanlıktan almıştır. Kökenleri yazından da öncesine, putperest çağlara dayanır. Büyük yalan denen bu yöntemde, adı üzerinde çok büyük bir yalan üretilir. O kadar büyüktür ki, uydurulmuş olamaz dersiniz. Sonra bu yalanı sürekli ve aralıksız tekrar edersiniz. Hiçbir delil sizi ikna edemez. Siz, sürekli tekrarlarla karşınızdakini ikna edersiniz. Tartışma, ezberinizi karşınızdakine okumaktan ibarettir. Sıkıştıklarında yeni bir yalan, yeni bir iftira üretirler. Delile gerek yoktur, bunu herkes bilmektedir. Herkes dedikleri de kendileridir. Bu kadar şey yalan olamaz, binde, hatta on binde biri bile gerçek olsa, çok korkunç dersiniz ama hiç, ama hiç biri doğru değildir.

Mesela; Alevilerin mum söndü yaptığı, Yahudilerde en büyük oğlan çocuğunun annesi ile evlendiği, gene Yahudilerin horozlarının da yumurtladığı, Yahudilerin, yılda bir kez, bir Hristiyan çocuğu kaçırdığı, iğneli fıçıya koyup, fıçıyı yuvarladıktan sonra, ölen çocuğun kanını içtiği, dünyayı Yahudilerin yönettiği, Komünizmin ev Kapitalizmin Yahudilik oyunu olduğu, 1. Dünya savaşında Almanlar yenildiği için yenilmiş sayıldığımız, Koka Kola ve Pepsi’nin formülünün çok gizli olduğu ve bu iki içeceğin analiz edilemez olduğu, yoğurtla balık yemenin zehirleyeceği, Kızılderililerin Türk olduğu, domuz etinin kıskançlık duygusunu yok ettiği ve daha nice yalanlar….

Bu yalanlar ideolojiye göre değişir. Örneğin Naziler, Yahudilerin erkeklerin adet görmesi, anneyle evlenme ve iğneli fıçıda kan içmeleri gibi yalanlarla mücadele etmişlerdir. Zira toplama kamplarında bunun yalan olduğunu fark edenler, Yahudilere sempati duyabilirdi. Bunun yerine tüm dünyayı Yahudilerin yönettiği ve Almanların saf ırk olduğu yalanına başvurmuşlardır. Oysa Almanya, Otuz Yıl Savaşlarını (1618-1648) en yoğun yaşamış, savaşın sonundaki 1648 Vestfalya antlaşması sonucu pek çok Protestan, Protestan eyaletlere, pek çok Katolik’de Bavyera başta olmak üzere Katolik eyaletlere göç etmiştir. Almanya nüfusunun üçte birini kaybetmiş, eski nüfusu ve ekonomik büyüklüğüne ulaşması yüz yıldan uzun zaman gerekmiştir. Balkan yarım adası, Rusya ve Ukrayna’ya yüzbinlerce Alman göç etmiştir. Daha 18. Yüzyılda Prusya devleti, binlerce Polonyalıyı Ruhr vadisine, sanayi tesislerinde çalışsın diye yerleştirmiştir. Almanlar genelde sarışın olmakla beraber,  Joseph Goebbels  gibi ünlü Naziler gibi pek çok Alman siyah saçlıdır. Türkler de genelde siyah ya da koyu kestane saçlıdır ama Atatürk başta olmak üzere pek çok ünlü Türk, sarışındır.

Belli yalanlar o kadar çok tekrarlanır ki, yalanın içindeki mantıksızlığı anlamak zaman alır. Mesela Fatih Sultan Mehmet başta olmak üzere,  bir sürü ve pek çoğu dünyayı titreten padişahın, hattat esnafın baskısı yüzünden matbaayı üç yüz yıl kadar Osmanlı’ya, daha doğrusu Müslüman halka geç gelmesi durumudur. Dünyayı titreten padişahlar, böylesi önemli konuda hattat esnafından mı çekinecekti. Hurufilik tarikatı üyelerini cami avlusunda diri diri yakan Fatih, yeni fikirlerin etkilerini biliyordu. Bilemediği, gayrı Müslüm tebaasına etkileriydi. Ona göre yeni fikirler, zaten parçalanmış Hristiyanları daha da parçalayıp, devletin işini kolaylaştıracağıydı. Milliyetçi fikirler, önce Hristiyan tebaa içinde yayıldı. Müslüman tebaa arasında sadece Alevilik, o da çok fazla yayılmadı. Matbaayı yasaklamakta kendince haklıydı. Katolik kilisesi, İncili çoğaltmak için matbaayı destekledi ama matbaa, Protestanlığın yayılmasına sebep oldu. İslam dünyası ise zaten ezelinden beri mezhep-tarikat çatışmaları ile uğraştığından bu gerçeği erken fark etti. 

Bazı yalanlar gene sık tekrar edildiğinden, birileri gerçeği araştırmaz, araştırma zahmetine girmez. Mesela aya ilk ayak basan insan Neil Amstrong ile, meşhur su altı belgeselcisi kaptan Cousteau’un Müslüman olduğu haber. Ortaokul ve lise yıllarımda din dersi hocaları hemen her derste bunu tekrarladı. Her iki haber de kocaman yalanmış. Cousteau sadece İslam’a saygı duyuyorum demiş. Amstrong’da o da yok. Üstelik Kaptanın, anlı şanlı, romanlara konu olmuş Notre Dame katedralinden kaldırıldı. Bu yalanlar seksenlerin yalanlarıydı. Bu tür yalanları, batılılarda ara ara destekler. Mesela Napolyon, Mısır seferi sırasında, gizli Müslüman olduğu dedikodusunu özellikle yaydığını, övünerek anlatır. İtalya seferinde de Katolik olduğu dedikodusunu çıkarmış. Yahudi bil ülkeyi işgal etseydim, Yahudi olduğum dedikodusunu çıkarırdım, demiştir. Hindistan-Pakistan Müslümanları yıllarca kraliçe gizli Müslüman olduğu, bütün İngiltere’nin de toptan Müslüman olacağı dedikodusu yayılmıştır. Avrupalılar arasında da Fatih Sultan Mehmet’in gizli Hristiyan olduğu dedikodusu yaygındır. Bunu da Osmanlının kasten yaymış olması muhtemeldir.

Komplolar, dedikodu ile temellendirilir. Eskiden komplo yapacak kadar güçlü tek örgütlenme, dini topluluklar ve dini teşkilatlanmalardı. Tarikatlar, Katolik kilisesi gibi kurumlar, asılsız dedikoduları yayarak, komploları ile çok kişinin canını yaktı. Doksanlarda önce bir sürü eve giren Zaman gazeteleri ve Samanyolu televizyonları bunu komplolarını arttırdılar. İlk başlarda Zaman gazetesinden, isim vermeden, her şeyini tarif edip, sadece ismini vermeden birilerini linç ettirmeleri başladı. Asıl linç, internetle oldu. Trol denilen ve grup hainde saldıran ilk internet trolü ordularını fetö ve tarikatlar kurdu. MIRC denen sohbet programları çok modaydı ve sohbet odalarında bolca fetöcü vardı. Söze cemaatçi değilim ama cemaati sevmem ama deyip, sohbete başlar, Fettullah’ın aleyhine konuşursanız size küfrederlerdi. Doksanların sonlarında ilk büyük komplolarını yaptılar. Söylemezler çetesi ve  deniz kuvvetleri eski kuvvet komutanının (adını unuttum, google’da bulamadım) evinin tadilatı yolsuzluğundan tutuklanması gibi davalar, Ergenekon kumpasına hazırlık aşamalarıydı. Diğer bir olay da, Fetullah Gülen’in sızma v ele geçirme konuşması videosunu açığa çıkaran Ali Kırca başta olmak üzere pek çok kişinin gizli görüntülerinin ifşasıydı.

17-25 Aralık operasyonlarından sonra başlayan ve 15 Temmuz darbe girişiminden sonra, Fetullah Gülen cemaatini, diğer cemaatlerden ayırma durumu başladı. Fetö ve AKP işbirliği, aynı zamanda diğer tarikatların da işbirliğidir. Bu tarikatların hepsi NATO beslemesidir. Türkiye, NATO’ya üye olana kadar, Said-i Nursi’de, Süleyman Hilmi Tunahan’da, diğer tüm tarikatlar da, kendi çapında, az bir cemaati olan şeyhlerdi. Boğacaksan solu, yetiştireceksin sofu ilkesini çok önceden keşfetmişlerdi. NATO destekli, her iki lafından biri Atatürkçülük olan 12 Eylül rejiminin, zorunlu din derslerini getirdiğini, hatta bunu anayasaya koydurduğunu, Alevi köylerine camii yaptırdığını, TRT’de Huzura Doğru diye dini program yaptırdığını unutmamalı. Fetullah Gülen, darbeyi sevinçle karşılayan ve Kenan Evren’e övgüler düzenlerin başında geliyordu. Polis teşkitarı ve emniyet genel müdürlüğündeki ilk tarikatçı örgütlenmede o zamanlarda başladı. O zamanlar bu örgütlenmeler, diğer tarikatların da işbirliğine katılması ile oldu. Fetönün, özellikle seksenlerde o kadar insan gücü ve teşkilatı yoktu. Tarikatlar, 17 Aralıktan sonra fetöden ayrıldı. Peki, o zaman 15 Temmuz neden başarısız oldu, neden fetödenayrıldılar. onu da sonraki yazımda anlatacağım.

DOKSANLI YILLAR 8- HABERCİLİK VE GAZETECİLİK

O yıllar gazeteciliğin ve haberciliğin de geliştiği yıllardı. Basın Yayın yüksekokulları, İletişim fakültesi oldular. İletişim fakültelerinin üniversite puanlarının zirvede olduğu yılardı, bazıları neredeyse yüzde birden öğrenci alıyordu. O yıllarda sadece pek çok televizyon-radyo kanalı değil, gazete ve dergi de çıkıyordu. Televizyon demişken, bu gün fark ettiğim bir ayrıntıyı buraya yazayım. O yıllarda televizyon kanalı kurmak aşırı ciddi bir işti galiba. Çünkü yayın hayatına geçmeden evvel aylarca, hatta bazen bir buçuk sene deneme yayını yapılırdı. TRT’de yetişen yüzlerce eleman, yüksek maaş için özel kanallara gidiyordu. TRT çalışanları bunlara yetmiyordu. İletişim fakültesi mezunları, stajyer girdikleri medya şirketlerinde birkaç senede yönetici oluyordu. O dönemde kanallar haberci ve haber programcısı ihtiyacını deneyimli gazetecilere haber programı yaptırtarak karşılıyordu. Bu daha TRT tek kanal döneminde, Mehmet Ali Birand’ın program ve belgesel yapması ile başladı. Pek çok televizyon habercisi (Can Dündar, Mithat Bereket, Çiğdem Anad, Ali Kırca, Deniz Arman, Cüneyt Özdemir, Rıdvan Akar, Musa Çözen, Talip Korkmaz, Sacit Baydar vb pek çok isim), Birand’ın dizinin dibinde televizyon haberciliği öğrendi. Birand’dan kalma alışkanlıkla haberciler, televizyon, radyo ya da haber sitesinde de çalışsalar, kendilerine gazeteci dedi. Haber işinde çalışmayan televizyon yapımcıları da kendisine televizyoncu der halen. O dönemin televizyon haberciliği ve gazeteciliği, bu günden daha kaliteliydi. Yandaşlık bu günde vardı.

 Geçen yazımda bahsettiğim kolejli, Avrupa görmüş liberaller topluluğu önceleri Özalcıydı. Özal ölünce Tansucu oldu. 2001’de toptan reisçi oldular. Önceleri Aydın Doğan grubu, Sabah, Star, hatta Zaman gazetelerinde dağınık olarak yazıyorken, önce Yeni Yüzyıl, sonra Radikal gazetelerinde bir araya geldiler. Pek çoğu eski solcu, hatta Marksistti. Kolejli, yurt dışı falanda görmüş bu güruh, bir birine farklı görüşte gibi görünseler de, önce Özal, sonra Çiller ve en sonunda da Tayyipçi olarak beraber hareket etmiştirler.  Bu süreçte Atatürkçülüğe, liberal özgürlükler bağlamında saldırmışlar, Fetö ve tarikatları gizli-açık övmüşler, Ermenilere yapılanları kınayıp, Sivas katliamı ve din kökenli katliamları görmezden gelmişlerdir. En önemlisi de 2010 referandumunda yetmez ama evet goygoyu yapmışlar, referandumdan sonra önce Fetöcü-Tayyipçi diye ikiye ayrılmış, sonra bir kısmının Solculuğa geri dönmeye çalışanlarla üçe bölünmüşlerdir. Bu güruhun ana ideolji gazeteleri Yeni Yüzyıl (Taraf ve Yeni Binyıl ile beraber) ve Radikal gazeteleri hep zarar ettikleri halde ısrarla devam ettirilmiştir.) Akp-Fetö ilişkisini 2010 yetmez ama evet referandumu öncesi ve sonrası ile ayırırsak daha net anlarız. Bu ayrımı da doğrudan Fetö kalemşörlerinden değil, Fetö destekli Liboşlardan anlayabiliriz. Has Fetöcüler ile Reisçilerin ayrılması, 17-25 Aralık 2013 operasyonların yaklaşık 1 yıl öncesine, 2012 yılına falan denk gelir.  2009 yılında Fetö, milli güvenlik kurulunun tehlikeleri arasında yoktur, 2010’da girer.  Belge sümen altında kalır, o zamanlar kavga, Fetöcü liboşlar, reisçi liboşlar arasından sürer.  Bu konuyu daha sonra ayrıntısı ile anlatacağım, başlığın konusu dağılmasın diye şimdilik yazmıyorum.

 Yandaş gazeteciliği ilk önce seksenlerde, sırf Özal’ı desteklemek için gazete-dergi sektörüne giren, Kıbrıs kökenli İngiliz iş adamı Asil Nadir’di. Nadir, sırf onun propagandasını yapabilmek için pek çok gazete ve dergiyi satın aldı ya da kurdurdu. Nadir’de Özal’a güvendiği için, Londra borsasında bir günde battı. Batma sebebinin Özal olduğu yıllar sonra ortaya çıktı. Nadir, Özal’ güvenip, ayrıntısını unuttuğum bir işe giriyor ama Özal, muhtemelen siyasi bir taviz karşılığında Nadir’i satıyor. Nadir, uzun yıllar dolandırıcılıktan hapis yatıyor falan. Özal’ın, Nadir’i İngilizlere satması ise, yıllar sonra, Özal öldükten sonra ortaya çıkıyor. Nadir, İngiltere’de kazandığı paralarla Türkiye ve Kuzey Kıbrıs’ta yatırımlar yaptı. Bir ara Kuzey Kıbrıs’ta her 2 kişiden 1’i, onun şirketlerinde çalışıyordu. Nadir tutuklandıktan ve şirketleri battıktan sonra,  özel bir kurtara operasyonu ile tekrar işletilip, büyük holdinglere satıldı. Vestel gibi çok kıymetli markaları barındırıyordu. Hatta bu şirketler borsada dip, hatta dibin dibi yapmıştı. Kurtarmayı duyan bir avuç kişi (kim oldukları halen sır) hisseleri düşükken alıp, yüksekten satıp, zengin oldu.  Vestel’in hisselerini alanlar on dört kişiydi.

Uzan ailesi o zamanlar medyanın yıldızıydı. Radyo ve televizyon kanalları, alanı parsellemişti. Pek çok gazeteciyi, haber yapsın diye yüksek maaşla istihdam etmişti. Gene de fark etti ki gazetesiz, dergisiz, yani kâğıtsız olmuyordu. Diğer medya grupları (Doğuş holding, Ciner holding vs) kendi televizyon kanallarını açınca, aile olarak bunu daha iyi anlıyor ve kendi gazetesi Star’ı ve onunla beraber bir dergi grubu kuruyordu(1999). Fakat bir sorun vardı, dağıtımcıları, bu gazeteyi dağıtmak istemiyor ya da dağıtım olarak yüksek pay alıyordu. Cem Uzan’da kendi dağıtım şirketini kurdu. Yay Dağ ve Yay Sat’da, bayilerine Star satma yasağı getirdi.  O zamana kadar gazetede bayi karı % 4 (dört) gibi bir rakamdı. O zamanlar perakendecilerin genelde küçük esnaf olması yüzünden olacak, tekel ürünleri (sigara-bira harici alkol vb. alkol satan yerlere halen tekel bayi ya da tekel büfe denmesinin sebebi budur), gazete-dergi, günlük süt ve bir bakkalda olması elzem olan pek çok şeyin bayi karı %4’ dü. Pek çok bakkal, bu yüzden gazete satmaz, gazeteler de bazı ilçelerde bile bulunmazdı. Uzan, bayilere %10 kar payı verdi. Yay sat %20’e çıkardı. Bu rakam uzun süre sabit kaldı. Sonra yanılmıyorsam az satan dergiler ya da bazı yayımlar için arttırıldı. Ankara’da Yüksel’de Turhan Kitabevinin fanzin denen amatör dergileri bile satan bir kitapçı için, %50, hatta 60 aldığını duydum. Şimdi pek çok ilçeye, köye gazete-dergi geliyorsa, bunun sebebi Cem Uzan’ın rekabete girmesidir.

 1999 çok geç bir zamandı, gene de internetin emekleme zamanıydı. Geç olması, Uzan holding için geç olmasıydı. Oysa Habertürk gazetesi on sene sonra, internetin ceplere bile girdiği bir dönemde çıkmaya başladı. Beni şaşırtan, kâğıt medyanın halen güçlü olması, hatta halen ihtiyaç olması. Radyo neredeyse öldü.  Yeni nesil cep telefonlarında FM radyo yok. İnternet bağlantısı kolay ve ucuz olduğunda, FM radyoya ihtiyaç yok artık. Tanıdığım pek çok kişi, biri de bizzat kendim olmak üzere, televizyon seyretmiyor. Pek çok kişi, internetten, özellikle twitter üzerinden haber edinmeyi tercih etse de, gazeteler, azalarak da olsa gücünü koruyor. Televizyonlar, özellikle 2002 sonrası yandaşlaşma sürecinden sonra, bazı iktidar yanlıları için bile haber kaynağı olma özelliğini yitirdi. Genel anlamda saçma ve zırva eğlence için, oyalanmak için açılıyor televizyon. Dergilerse son birkaç yıldır yükselişte.  Gerçi onlarda dijitalleşmekte, mesela Ot dergisinin dijital versiyonunu alanlar kırk bine yaklaşmış ve bu kâğıt baskısına bayağı yakın.

Biz o yıllara geri dönelim. O zamanlar gazetelerde büyüme ve rekabet dönemindeydi. Rekabette yasal boşluklarla ve kupon furyasıyla başladı. Kuponla tencere, tava, müzik setti gibi şeyler yapılıyor, kuponlar belli adreslere yollandıktan sonra ev, araba çekilişleri yapılıyordu. Hatta bir ara gazeteler işi, kazı kazan tipi lotaryaya dökmüştü. Vatandaş her gün üç beş gazete alıyor, sonuçlara bakıyor, gazeteyi de bayide bırakıyordu. Bu dönemde Sabah gazetesi, seviye düşürmede dibin, dibini gören, gösteren gazetedir.  Sabah gazetesi, genel yayın müdürünün kaza yaptığı arabayı, kuponla vermişti. Gene aynı sabah gazetesinin meşhur mini müzik seti hayal kırıklığı vardır ki, olay olmuştur. Yüzlerce kupon biriktirenler, taşıyamayız diye taksi tutmuşlar ve müzik seti diye volkmene benzer bir şey almışlardı. Sabah gazetesinin bu olayından sonra kuponla verilen şeyler, kültür ürünleri ile sınırlandırılmıştı. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın eşi Semra Özal’da kuponla televizyon kazanmış, muhalefet tarafından konuşulunca bir kamu kuruluşuna bağışlanmıştı. Bu olaydan sonra kamu kuruluşlarına alınan gazetelerin kuponları ile ilgili yönetmelik yayımlanmıştı. Kupon çılgınlığının en unutulmaz ayrıntısı ise, ansiklopedi çılgınlığıydı. Halk deli gibi kupon toplayıp, ansiklopedi aldı. Ardından  doksanların sonlarında internet çıktı, yaygınlaştı ve o ansiklopediler çöp oldu.

Dönemin haberciliği, bu güne göre daha iyiydi. Ortada RTÜK yoktu. Pek çok güzel belgesel yapıldı. Siyaset meydanı başta olmak üzere pek çok açık oturum yapıldı. Talk Shovlar o zaamanlar çok modaydı ve her şova her görüşten, pek çok kişi gelir, özgürce konuşurdu. Bunlar Bankacılık Devlet Denetleme Kurulu araççılığı ile medya tek ses olmadan önceydi.

O dönem dergiciliğine de değinmek lazım. Dergicilikte patlama yapmıştı ve bu günkü pek çok derginin ve hatta internet sitesinin ataları o yıllarda ortaya çıktı. Mesela bu günkü Zaytung ve benzeri sitelerin ilk örneği,  16 sayfalık Antimedya dergisiydi.  Dergi adını Leman dergisinin aynı adlı köşesinden almıştı. Oğuz Aral’ın uzaklaştırılmasından ve Gırgır’ın önce bozulması, sonra da kapanması ile meydan Leman dergisine kalmıştı. 1994-95 gibi Leman dergisi Isparta’da 3-4 günde biterdi. Leman o kadar büyüdü ki, aylık çizgi roman dergisi Lemanyak’ı, ardından gene çizgi roman dergisi Kemik’i çıkardı.  Bu günkü pek çok çizgi roman dergisi, bu dergi yada bu dergi çizerlerinin yetiştirdiği çizerlerce hazırlanmakta. 12 eylül rejimin yıktığı kültür dünyası o zamanlar yeniden toparlanıyordu. Leman grubu gene o zamanlar önce Öküz, sonra Yeni Harman dergisini çıkarmaya başladı. Bu günkü Ot, Kafa, Kafka Okur vb dergiler, halen Öküz-Yeni Harman formatında çıkıyor. Leman, önce kendi merkezi olan Beyoğlu-İstiklal Caddesi, İmam Adan sokakta kafe açtı. Ardından da Ankara, İzmir, Eskişehir, Antalya gibi büyük şehirlerde şubelerini açarak, bu gün halen süren dergi kafesi tipini yarattı. Cem Yılmaz, ilk gösterilerini Leman Kafede yaptı. Leman, o yılların efsanesiydi. Susurluk kazası sonrası sürekli aydınlık için bir dakika karanlık eylemi, Leman dergisinde başladı. Okur mektupları köşesi, solcu gençlerin facebook sayfası, forumu gibiydi.  O yıllarda taşra üniversitelerinde terör estiren Ülkcüleri, buralarda anlatırdık. Nihat Genç, ilk düzenli yazılarını burada yazmaya başladı. Derginin çok okunan yazarı, derginin tam ortasında sigaralı fotosuyla, Cezmi Ersöz’dü. Pek çok il ve ilçe, onunla beraber yazar gördü. Öğrenci evlerinde bile kalır, bir-iki koli kitabını satmakla yetinirdi. Leman’ın yanında Hıbır dergisi de vardı. Hıbır, sık sık kapanıp, değişik adlarla (hbr, hbr maymun vs) yeniden açılıp, kapandı. Ergün Gündüz-Hasan Kaçan ikilisi, hemen aynı ekiple, yeniden dergi çıkardı. Diğer dergi türleri de o yıllarda çıktı, hatta bazıları o yıllara özgüydü. Karate ve uzak doğu sporları dergileri, önce Deli Yürek, sona Kurtlar Vadisinin etkisiyle azalarak bitti. Ne alakası var derseniz, televizyonlarda sürekli karate filmleri yayımlanıyorken, bu sporlarda popüler oldu. Dediğim dizilerde ise ha bire silah vardı ve karateye yer yoktu. Karate salonları ve dergileri, ilgisizlikten azaldı. Gene o dönemde bir sürü Rock- Metal müzik dergisi vardı. Önce Şehriban Coşunfırat cinayeti, bu tür müzik dinleyenlere Satanist damgası vurulmasına sebep oldu. Uzan grubu bu müziği dinleyenleri karalama kampanyası başlattı. Bunlara rağmen bu metal müzik bitmezdi. Bitiren asıl etken Rock yıldızları denen yaşlılar grubu, gençlere engel oldu, onları yeterince hard rock ve hevy metal olmamakla suçladı. Ipod denen minicik müzik aletleri ve kulaklıklarda bu müziğin sonu oldu. Bu müzik, bol gürültülü ve müzik seti denen devasa aletlerle dinlenmeliydi, kulaklıkla değil. Bu müzikle beraber, dergileri de bitti. Pop müzikte Sezen Aksu başta olmak üzere eskiler, gençlerin elinden tutmadı, kucağında şöhrete taşıdı. Pop müzik dergilerinin en önemlisi Bulue Jean halen tirajı az da olsa aktif. Sosyal medya, popüler kültür dergilerinin sonu oldu. Bir ara borsa dergileri çoktu, cebinde az bir birikimi olan borsada oynar, şirketleri takip etmek için bu dergileri alırdı. İki binli yıllarda bir dizi yolsuzluk operasyonunda bu dergilerin, bir takım sahtekârlarca, küçük yatırımcıyı kandırma araçları olduğu anlaşılınca, bu dergiler kapandı.

5 Nisan 1993 krizi, televizyonlara profesör çıkarma, profesörlere, özellikle ekonomi profesörlerine program yaptırma modasını başlattı. En ünlüsü Ekodiyalogdu. Dört ekonomi profesörü (Deniz Gökçe, Mahfi Eğilmez, Asaf Savaş Akat, Taner Berksoy ) mevcut ekonomik gelişmeleri tartışıyordu. O zamanların ekonomi profesörleri ve ekonomi yorumcuları, birer felaket tellalı gibi konuşurdu. Şimdi ise doların he hareketlenmesinde ya da benzer gelişmede, istikrar sürüyor mesajı veriyorlar. Geçenlerde dikkat ettim, falcının biri bile her televizyona çıkışında istikrar vurgusu yapıyordu. Önceden falcılar da ekonomide ve borsada dalgalanma vurgusu yapardı. Geçenlerde 8 şehit verdik, çoğu gazetede dip haberdi ve ne hikmetse hemen savaş uçaklarının vurması ve bilmem kaç terörist vurulması haberi geldi.  Basın bayağı değişmiş bu kadar zamanda.  Mesela o yıllarda öldürülen teröristlerin cesetleri falan sergilenirdi, şehitlerin adları anında alt yazı geçerdi. Şimdi adları bile zor anılıyor. Profesör çıkarma modası, 1999 Marmara depremiyle beraber, Jeoloji profesörleri ile sürdü. Sonra Ramazanlarda İlahiyat profesörleri çıkmaya başladı.

O dönemin basın ve habercilik çok da ütopik ve ideal değildi. Uzanlar başta olmak üzere medya patronları siyaseti ve partileri yönlendirmeye, gütmeye kalkardı. Şu anki iktidarın gelmesine sebep olan siyasi karışıklık, biraz da onların eseriydi. Bu yüzden bir ara bütün büyük holding sahipleri, televizyon kanalı sahibi olmak için uğraşmaktaydı. 

DOKSANLI YILLAR 7 YETMEZ AMA EVETÇİLİK

Yetmez ama evet kelimesi, 2010 referandumundan evvel dile dolandı. Referandumda evet oyu vererek, polis devleti olmaktan kurtulacak, Avrupa Birliği bir ülkenin vatandaşı olacak, vizesiz Avrupa’yı dolaşıp, istediğimiz işe girebilecektik. 7 sene sonra çok saçma geliyor değil mi? O zamanlar HİZMET HAREKETİ’nin FETÖ olacağı ve darbeye teşebbüs edeceği fikri de komik gelirdi. 2002’e kadar giden süreçte halk, dinci bir iktidara psikolojik olarak hazırlandı. Bu operasyonun başında da her zamanki gibi FETÖ vardı. FETÖ’nün, 17-25 Aralık olaylarına kadar diğer tüm örgütleri de o yönetti. Mesela 28 Şubat sürecinde okullarda, devlet dairelerinde türban çıkarılacak emri, okyanus ötesinden geldi ve diğer tüm tarikatlar ve örgütler de kabul etti. Buna benzer pek çok karar Pensilvanya’dan alındı ve tüm tarikatlar bu karara uydu.

Refah partisinin 1995 seçimlerindeki ani çıkışına ve tarikatların ani yayılmasında rağmen halkın büyük çoğunluğu muhafazakâr, dinci kesimden korkuyordu. Pek çok insan, özgürlüğe alışmıştı ve dinci bir iktidar olduğunda, özgürlükten olacaklarından korkuyordu. Pek çok yayın da tehlikenin farkında mısınız diye reklamlar yapılıyordu. O reklamlarda, müftü nikâhı gelecek,  şort giyen kadınlara saldıranlar serbest kalacak, bin küsur odalı saraylar yapılacak,  iki de bir bombalar patlayan bir orta doğu ülkesine döneceğiz,  parti başkanları bomba patlamasıyla oylarımız artıyor diye sırıtacak, Özal’ın indirdiği gümrük duvarları yeniden yükselecek, samanı bile ithal edeceğiz, Topkapı sarayının bahçesi bile imara açılacak falan deniyordu. Bunun için önce soldan dönen Libareller kullanıldı. Önce sağcılık, özgürlük diye , serbest piyasa diye, serbest piyasa olmadan demokrasi olmaz diye sağcılık övüldü, üstelik bu, solun kalbi sayılacak Cumhuriyet gazetesinden yapılmaya başlandı.  Hasan Cemal’in Cumhuriyet gazetesinde başlattığı liberalleşmenin öncesi vardı lakin onlar daha hazırlıktı. 87-88 gibi bir liberal solculuk rüzgârı esmeye başladı. Özellikle Sabah gazetesi ve kısmen de Hürriyet gazetesi, bu tür yazarların merkezi oldu. Ali Rıza Kardüz, Engin Ardıç, Hadi Uluengin ve ikinci cumhuriyetçilik yapanlar, bu işi ilk başlatanlardı. 1994’de Yeni Yüzyıl gazetesinin yayımı ile ikinci cumhuriyetçilik ve liberallik yeni bir hal aldı. Çetin Altan’ın oğulları Ahmet ve Mehmet’in öncülüğünde, liberalizm diye Atatürkçülüğe saldırılmaya başlandı. Dinç Bilgin, uzun süre zarar ettiği halde bu gazeteyi korudu.  En sonunda kapandı, YeniBinyıl diye tekrar açıldı. Ekürisi Radikal, zarar ede ede de olsa, 2016’a kadar devam etti.

Önce serbest piyasa denilerek Özal övüldü. Oysa Anap ve Özal hızla oy ve itibar kaybediyordu. Özal ölünce, Özal övücüleri ibreyi Tansu Çiller’e yöneltti. Mesut Yılmaz, aşırı yavaş konuşması ve aşırı poker oynamaktan sabitleşmiş yüz ifadesi sebebi ile alaya alındı. Tansu Çiller ise gazları ve Türkçe ile İngilizceyi karıştırması yüzünden daha fazla alaya alınıyordu. Sonra 1994-95 gibi birdenbire Refah partisini sistemin içine alıp, eritmekten bahsedildi ve Refah partisi övgüsü başladı. Refah partisi sistemin içine alınıp, merkez sağ parti yapılacaktı. Refah partisinin hiç de böyle niyeti yoktu. Derken Hıncal Uluç liderliğinde, daha Alpaslan Türkeş hayattayken, MHP’yi merkez sağ yapma lafını kalemine doladı. MHP’de hiç oralı olmadı. Bir de, 2000 doğumlu bir öğrencimin dediği gibi, nedir bu merkez sağ? Cevabı yok bu sorunun. Merkez sağ kendisini hiç tanımlamadı, kendisine hedef koymadı. Oy alabilmek için her şeyi yapmak, ilkeli olmamaktı merkez sağ. Derken bir gün (Tam tarihi hatırlamıyorum, galiba 95 ya da 96 yılıydı) liberal güruhun lideri sayılacak Mehmet Barlas, birden İslamcılığa övgü yazısı yazdı.

Yetmez ama evetçiliğin 2. aşaması, Fetö ve onu nezdinde tarikatları sevimlileştirme işiydi. Bunun uzmanı da Amerika’dan gelen Şerif Mardin ve onun ta 1960’lı yıllarda kalma Said’i Nursi kitabıyla geldi. Tam da o yıllarda, yıllardır yaşadığı Amerika’dan gelip,  Merkez-Çevre çatışması ve bir sürü yeni kavramlarla tarikatları savundu. Ardından Nilüfer Göle, Etyen Mahçupyan ve benzeri birçok yazar geldi. Onlara göre Atatürkçülük, geleneğini yaşayan zavallı çevreye zulüm etmişti.  İnsanlara peygamberi rüyada gördüren terlik satan, Atatürk’ün deccal olduğunu, kendilerinin mehdi olduğunu, Said-i Nursi’nin Kuranı tefsirleri ile yüz yılda bir yenileyen Bedüüzaman olduğunu, gavsların inşaatında bedava çalışmanın nafile ibadetten hayırlı olduğunu falan söyleyen, kadınların çalışmasına, yüksek mevkilere gelmesine karşı, mezhep düşmanlığı yapanlar, birer özgürlükçüydü.

Şerif Mardin’in soyadı sizi yanıltmasın. 7 göbekten İstanbullu bir ailedir Mardinzadeler. Hatta meşhur Mısır’da kalan miraslar olayının aktörlerindendir. Pek çok akrabası, ülke Osmanlı egemenliğindeyken üst düzey yönetici, paşa, dolayısı ile tımar sahibiymiş. Kendisi gibi profesör olan kardeşi Betül Mardin’in, bu miras için, dönemin İsmet İnönü ile bir anısı da vardır. İsmet paşa kendisine bir bardak su ikram eder ve biz de çok yabancının mülküne el koyduk, alacağın budur gibisinden.

Biz konumuza geri dönelim. Doksanların ortalarından itibaren bir FETÖ övme operasyonları başladı. Tarikat yerine cemaat, kendisine şeyh yerine hoca efendi hitabı,   kanaat önderi unvanı veriliyor. 1993’den itibaren tarikat yurt dışına açılıyor, Azerbaycan’da ilk kez yurt dışında okul sahibi oluyor. Sonra dinler arası diyalog çalışması, Fetö’nün Papa, Maradona, Barış Manço, Cem Karaca ve bir sürü ünlüyle bir araya gelmesi süreci başladı. Dinler arası diyalog, Fetö’yü uluslar arası itibar sahibi gösterme projesiydi. Ardından da Fetöyü entelektüel gösterme çabası başladı.

Bu dönemde sanki tornadan çıkmışçasına bir grup kolejli fetö liberalleri çıktı. İstanbul’un köklü liselerinden birinden mezun,  İstanbul doğumlu,  değilse de babasının görev yerinde doğup, İstanbul’da büyümüş, İstanbul ve Ankara’da ki büyük ve eski devlet üniversitelerinde lisans, yurt dışında ünlü üniversitelerin birinde mastır ve doktora derecesi yapmış (bazıları üniversiteyi de orada okumuş), yabancı dili çok iyi, 7 göbek ezelden İstanbullu bir aileden ya da yüksek bürokrat- siyasetçi bir aileden gelme, abartılı bir Mevlana aşığı, Mevlana’ya ait ya da ait zannedilen bir sürü özdeyişi ezbere bilen, özel hayatı pek gündeme gelmeyen, Kürtleri seven, onlara karşı hassas,  2 Temmuz 1993 ve benzeri Alevilere karşı kıyımlara duyarsız, Atatürkçülük düşmanı, cemaat dostu, cemaatin ve Avrupa Birliğinin (ki ondan da bahsedeceğim bu başlıkta), sık sık da yurt dışına giden, orada ted talks’lara katılıp, konferanslar verip, ödüller alan, 2010 referandumunda yetmez ama evet demiş, gezi eylemlerini küçümsemiş, Radikal, Yeni Yüzyıl, Yeni Binyıl ve Taraf gazetelerinde kısa süre de olsa yazarlık yapmış (bir kısmı Sabah-Hürriyet köşe yazarı, özellikle ekonomi sayfalarından, Radikal-Taraf grubu idealdir) ya da röportaj vermiş  16 Nisan 2017 referandumundan sonra çoğu yurt dışına kaçmış, bir kaçı Gayrı Müslüm azınlıktan olan ve şimdilerde kimselerin umursamadığı, bir kısmı pişman, yazar ve sanatçı ordusu.  Bir kısmının pişmanlığı, artık Avrupa başta olmak üzere, yurt dışında da itibar görmemelerinden dolayı. Avrupa için AKP,  radikal İslamcı, otoriter bir parti, Recep Tayyip Erdoğan’da o partinin diktatörü. Fettullah Gülen’se bir sürü salağı peşine takmış meczubun biri. Fetö’nün tek ciddi hamisi Amerika kalmış durumda. Türkiye içindeki tek ciddi Amerika dostu FETÖ. Diğer tarikatlar, Ülkücüler ve benzerlerinin hepsi 15 Temmuz’dan sonra Amerika ile arasına mesafe koyma derdinde. FETÖ, sadece Türkiye’de değil, Sahra altı Afrika’dakiler başta olmak üzere Müslüman azınlıklar ile Amerika arasındaki tek iletişim bağı. Bu tarikat, dünyanın her yerinde Amerika’nın hizmetinde ve pek çok kokuda Amerika, bu tarikata bağımlı.   Doksanlar ve iki binler boyunca, kanaat önderi diye onu yere göğe koyamayan Avrupa basını, onu ve AKP’yi destekleyen bu kolejli çocukları da kalbinden silmiş durumda. Geçenlerde Orhan Pamuk, medyaya ağlıyordu, ben 5 sene uğraşıp, roman yazayım, siz Tayyip’i soruyorsunuz diyerek. Zamanında üzerine vazife değilken, yetmez ama evetçi güruha katılan sendin. Gezi eylemleri için, kalkınan ülkelerde olur böyle protestolar diyen sendin. Nobelden sonra yazdığı Masumiyet Müzesi’nden sonraki hiçbir kitabı, ciddi satıl rakamlarına ulaşamadı. Profesör Aziz Sancar’ın Nobel almasından ve Sancar’ın Atatürkçülük övgüleri, Pamuk’u demode etti. Nobelinin sihirini yok etti. Şimdilerde sadece PKK sempatizanları onu arada sosyal medyada savunuyor. O da arada bir, eskisi kadar Orhan Pamuk dendiğinde aşırı savunanı yok. Yeni nesilde gayet kaliteli Kürt yazarlar var. Pamuk’un, Paris’in Saint German’ı kadar elit mahallesi Nişantaşı’nda geçen romanlarını okumak zorunda değiller. En son okuduğuma göre Roma’ya yerleşmiş. Ben batılı, seküler eğitim aldım, antidemokratik ülkede yaşayamam diye ağlamış (gözyaşı dökmemiş bile olsa, böyle konuşmak, ağlamaktır). Bir başkası, Elif Shafack’da, evli ve iki çocuk annesi olması bir yana, hayatı boyunca İslamcılığı savunan biri olarak, Biseksüelim ve ifade edemiyorum dedi. Nihat Genç’in dediği gibi, Avrupa’da düşen popülerliğini kurtarma peşinde. Bir de kim olduğunu tutuklanınca öğrendiğim iş adamı Osman Kavala var. İlginçtir, Birgün gazetesinin sahibi olduğu iddia bu şahıs için sadece Ayşenur Arslan yazı yazdı. Sözcü, hemen hemen her gün Ertuğrul Akbay’ı, en azından internet sitesinde manşetine alırken, Birgün, olay yokmuş gibi devam ediyor ve alt sütunlardan duyuruyor. Gazetenin künyesinde adı yok. Paris doğulu, Robert kolej ve manchester üniversitesi  (İngiltere) bir olarak yaptığım tanıma uyuyor. Ailesi de bir garip. Ekşisözlük’ten aynen kopyalıyorum. ‘’ ayşe buğra (eşi), Tarık Buğra (kayınbabası), meral akşener (anne tarafından akrabası), selim sarper (babasının kayın akrabası), reha oğuz türkkan (anne tarafından akrabası), yalçın doğan(kayın akrabası)’’ Kayınbabası Tarık Buğra’nın Gençliğim Eyvah adlı bir romanını yarım bırakmıştım. Türkiye’de ki her kötü şeyi sola bağlayan bir faşistin hezeyanlarından başka bir şey değildi. Reha Oğuz Türkan’sa bildiğin kafatasçı ve ırkçıdır. Doksanlarda İletişim yayımlarını, solcu yazarlardan, İslamcı ve (gene yukarıda tanımını yaptığım) yetmez ama evetçi liboşların yayınevi yapmıştı. Nihat Genç başta olmak üzere, sevmediği yazarların kitaplarının baskı adedini (3 yüz beş yüz falan yapmıştı. Utanmasa fotokopi ile çoğaltacak) düşürüp, tanıtımını yapmayarak, kendisinden uzaklaşmasını sağlamıştı. Tutuklanınca, kendisine desteği de bu liboşlar verdi. İşin ilginci İngiliz ve Amerikan hükûmetlerinin endişeliyiz mesajı vermesi.  Neymiş, birlikte çalışıyormuş. NATO’da beraber çalıştıkları Türk subay ve generalleri, gülünç sebeplerden tutuklanır, hapis yatarken endişeli değillerdi.

Doksanların bir de evler şenlik Avrupa birliği ve üye oluyoruz, kalkınacağız, demokratikleşeceğiz propagandası vardı ki bu propaganda 2010 yetmez ama evet sloganının temel direği olmuştu. Bu teze göre Avrupa Birliğinin demokrasi kriterleri vardı ve üye olmayan, aday ülkeler bile bu kriterlere uymak zorunda kalacağından, mecburen demokratik olacaktık. Sonra bu masal iki binli yıllarda ve 2010 referandumunda da devam etti.  Şu an sadece bir yıldan fazladır bulunduğumuz olağan üstü halden ziyade, Macaristan ve Polonya’nın düpedüz diktatörlükle yönetilmesinden dolayı da komik geliyor bana. Bir de Avrupa Birliği üyesi olunca ekonomi şahlanacak yalanı vardır. 2004’de tam üte olan Bulgaristan ve Romanya’nın hali ortada. Ekonomileri kötüydü, daha da kötüleşiyor. Üzerine Avrupa ülkelerine çalışmaya gidenler ve düşük doğum oranları yüzünden nüfusları azalıyor. Öyle ki Bulgaristan, nüfusu en hızlı azalan dünya ülkesi oldu. Gerçi Bulgaristan’ın çöküşü, sosyalist rejimde iken faşist damarı kabarıp, 2 milyon kadar Türkü, Türkiye’ye sürüp, daha doğrusu sürmeye kalkışıp, tarım sektörü çökünce başladı. Tam üyeliğin Bulgarlara tek faydası, Avrupa ülkelerinde işe girebilmeleri oldu. Türklerin buna ihtiyaçları olduğunu sanmıyorum. Ülkeler istedikleri vize engelleri koysun, Türkler bir yolunu bulur, o ülkede işe girer, yerleşir, hatta işini kurar. Yeter ki iş olsun. Eskiden dünyada Türk işçi olmayan ülke yoktu, şimdi Türk esnaf olmayan ülke yok. Döner tezgâhının olmadığı kaç ülke kaldı acaba? Yapılacak iş olduktan sonra, hangi vize duvarı, Türkleri durdurabilir. Vize bir yana, isterseniz sınırınıza kocaman yazılarla TÜRKLER GİREMEZ yazın, hatta Türkleri aşağılamak için KÖPEKLER VE TÜRKLER GİREMEZ falan yazın. Yapılacak bir iş varsa, eninde sonunda tükürdüğünüzü yalayıp, Türk işçileri kendiniz çağıracaksınız. Türk halkını vize serbestliği ile kandırmanın ne gereği var?

O yılların sihirli kelimesi hoşgörü idi. Televizyonlar karşıt grupların konuşmalarından,  forumlarından geçilmezdi. En meşhuru, Ali Kırca’nın Siyaset Meydanıydı. NTV’nin yakın zamana kadar süren Karşıt Görüş,  üç ekonomi profesörünün tartıştığı Ekodiyalog’da böylesi önemli programlardı. 1993 5 Nisan ekonomik krizi sonrasında iktisat profesörlerinin program yapması moda olmuştu. Rahmetli profesör Toktamış Ateş ile Abdurrahman Dilipak, bir ara ayrılmaz ikili olmuşlardı. Hemen her gazete, en az bir tane karşıt görüşten yazar barındırma ihtiyacında gibiydi. Bir de bu yıllarca tarikatlar, milli görüş ve İslamcı-dinci sağ, bir okuma yazma furyasına girmişti. Hekimoğlu İsmail,  Ahmet Günbay Yıldız, Emine Şenlikoğlu gibi yazarlar, o yıllarda, bu günlerde olduğundan çok satıyordu. Minyeli Abdullah, Reis   Bey, Bize Nasıl Kıydınız gibi bir sürü dinci film çekildi. Bazıları sinema salonu yerine, camilerde gösterime girdi. STV ve Kanal7’nin din dizilerinin kökeni sayılırlar. Bu furyanın sinemalardaki son filmi, Fettullah Gülen’in ilk müezzin arandığı yılları anlatan 2010 yapımı Eşrefpaşalılar filmiydi. Film, tam da Fetö’nün en güçlü zamanlarında olduğu halde gişede çakıldı. Tıpkı Recep Tayyip Erdoğan’ı anlatan ve onun en güçlü olduğu zaman gişede çakılan REİS filmi gibi. O yıllarda dini tiyatrolarda çok modaydı. Hatta bir tanesine dayanmayıp, ben de gitmiştim. adı, Gözyaşı Geceleri idi.  Afişinde yazan slogana göre tiyatro değil, film değil, konser değil, o değil, bu değil, şu değil, gözyaşı geceleri idi. Salak gibi para vermiştim. Oysa gösterimi beklerken, gişedeki adam bana el altından bir tane daha vermeye kalkmıştı. Olay bir çeşit tiyatro oyunundan ibaret bir gösteriymiş.. Önce çeşitli karakterler sinema perdesinden yansıyor. Hiç biri oyuna uymuyor en sonunda bir Karadenizli, tipik şivesi ile önce perdede görünüyor, sonra karakterimizu bulduk da diye sahneye iniyor. Bu karakter sahnede birkaç komik laf edip, birkaç Temel fıkrasını anısı gibi anlattı. Ardından da o zamanlar yeni çıkmış bir cep telefonunu alıp, faiz konuştu. Parayı Şiş banktan (İş bankasını komikleştirmeye çalışıyor), Mimar Bankasına (2000 bankalar krizinde kapanan İmar Bankasını kastediyor) aktarılmasını söyledi. O sırada sanki mahzendeymişçesine yankılanan bir dış ses, Helal Olsun Temel, demek iş bağlantıları ha dedi. Temel de, yok valla, ibadet bağlantıları da var dedi. Galipten gelen ses hadi hadi yapınca, sonra aniden Temel’in karşısına sarıklı-cübbeli derviş haliyle çıkınca, temel korktu kaçtı. Sonra gösteri, en azından benim izlediğim yere kadar, sahnede bu derviş kıyafetli adam vardı. Hazreti Muhammed başta olmak üzere, İslam’ın önemli kişilerine ait hikâyeleri, hem konuşarak, hem de beden dili ile anlatıp, ağladı. O arada salondan (Isparta Belediye Kültür Merkezi) bolca hıçkırık ve ağlama sesi geldi. Derviş coştukça, coşuyordu. Sonra yurdun kapısının akşam saat 11  (23.00)’da kapanacağı aklıma geldi. Son otobüse yetişmek için kalktım ve çıkış kapısına yöneldim. Etraftaki gözler, sahneden, bana doğru döndü. Derken cübbeli-şalvarlı ve sakallı bir derviş tipli biri önüme çıktı. Dizlerini kırıp, çömeldi, ben de çömeldi. Gitmem gerektiğini, yurda geç kaldığımı söyledim. Meğer o bölüm, kadınlara ayrılmış, öte taraftan çıktım.  Bu dini tiyatrolar, o yıllarda çoktu, Akp’nin iktidara gelişi ile bu İslamcı entellektüelleşme, kitaplaşma, sinema, tiyatro falan azalarak bitti.

Son olarak tarikatlarla, milli görüşün birleştirilmesi yani AKP’nin fikirde kurulması aşamasından bahsedeyim. Doksanlarda tarikatlar da bir krizdeydi. Yükselen parti Refah-Milli Görüş ve MHP’ydi ve bu iki parti de tarikatları sevmiyordu. Tarikatların ipinde oynayan partiler, DYP ve ANAP ise, günden güne kan kaybediyordu. Ayrıca bu partiler sağcı da olsa, laik dünya görüşünü benimseyen partilerdi ve tarikatlara, özellikle fetöcülere istediklerini toplum tipini veremiyordu. Dinciliğin 3 ana alanı vardı. Diyanet, yani devletin Sünniliği, Milli Görüş (MNP, MSP, Refah, Saadet partileri) denen Din temelli anayasal devlet isteyen parti ve tarikatlar. Diyaneti bir kenara alırsak, mesele merkez sağdan sora tarikatlara, özellikle fetöye ne olacağıydı. Çare, tarikatlarla uyum içinde çalışacak bir Milli Görüş partisiydi. Bunun için önce Necmettin Erbakan ekarte edilmeli, Refah partisi içinden bir kahraman çıkartılıp, yeni parti kurulmalıydı.

Sonra olanları yazmasam da olur.

DOKSANLI YILLAR 6 UZAN AİLESİ VE YEŞİM SALKIM ÖZEL YAZISI

Bu yazıyı yazma sebebim, Yeşim Salkım’ın bir televizyon programında söyledikleridir. Şimdi bu hanım, başka bir hanım ile doksanlı yıllardan kalma bir olaydan dolayı kavgalı ve bu kavga televizyon kanallarına da sıçramış durumda. Yeşim halkımın rakibi ile ilgili konuşmayacağım. Bunun sebebi o hanımın anlattığı olayların ispatlamakla yükümlü olmak istemeyişim ve doksanlarla ilgili pek bir şey ifade etmemesidir. Diğer bir olay da, bu kocama dokunma sloganının saçmalığı. Bunun üzerine de iki laf edeyim. Penisperest  bir slogan, emir kipi içeren bir cümle bu. Erkeğin, her durumda kadının çağrısını ret edemeyen bir zavallı olduğunu kabullenme durumu, erkeği zavallı yerine koymak.  Öteki kadının (adını anmak istemiyorum) çocuklarını düşünmek en ahmakça şey. Muhtemelen onlar da annelerinin başka erkeklere kur yaptığına şahit olmuşlardır.

Orada benim takıldığım, Kral tv’nin Kral olduğu zamanlardaki spekülasyonlar ve yalan listelerle ilgili olarak KOCAMIN KANALI DEĞil Mİ? diye bağırması. Bir de Evlendim ben evlendim diye bağırarak sayıklaması.  Eskilerin başka bir sinema oyuncu kadın aklıma geldi. Ben Türkiye’nin en zengin adamının metresiyim diye bağırıyordu bu kadın da.  Metres olunca olmadığınız gibi, evlenince de olmuyorsunuz. Nasıl erkeler için sık evlenip-boşanmak, zamparalığın bir çeşidi ise, benzeri kadın için de geçerli. Amacın erkekle bir yuva kurmak değil, zenginliğinden faydalanmak. Kocanın kanalında istediğimi yaparım diye bir şey yok. Ellerindeki radyo-tv ve basın yayın organını kullanan Uzanlar, pek çok sanat, sinema ve müzik emekçisinin emeği ile oynadı. O Uzanlardan biri de, gelinleri olarak sendin. Mor ve Ötesi, Mavi Sakal başta olmak üzere pek çok müzik grubu, şarkıcı, yıllarca halka açılamadı Uzanlar yüzünden. Yeşim hanım da, bu oyunlarda rol oynamış ve kendi canını sıkan sanatçıların canını yakmış.

Yeşim hanım, adını anmak istemediğim öteki kadının, kocası Kemal Uzan’la ilişkiye girdiğini iddia ediyor. Bu olayın gerçek olup, olmadığı üzerine yorum yapmayacağım. Gerçekliğini bilmiyorum. Gerçekliğini bildiğim şey, bu olay gerçekse bile Kemal Uzan’ın ne ilk, ne de son vukuatı olması. Özünde de zampara ve zengin bir erkekle evleniyorsun,  bir süre lüks yaşıyorsun, tüm imkânlardan faydalanıyorsun, en sonunda beni aldattı diye yüklü bir nafaka ve tazminatla boşanıyorsun. İlk vukuatı mı diye sorduklarında da, düzelir sanıyordum, söz vermişti falan diyorsunuz. Şimdilerde bunu yapan pek çok kız var. Yeşim hanım buna ek olarak beğenmediği sanatçıları Kral listelerinden düşürüyor, Star TV’nin magazin programları yolu ile rezil ediyor, Rumeli Hisarı konserleri başta olmak üzere pek çok etkinliklerden men ediyor. Kendisi ve sevdiklerini de bunun tam tersini yaparak, kendisini ve sevdiği, işine gelenleri koruyor. Bunu yaparken de Uzan ailesinin 0900 ile ya da 0542 ile başlayan hatlarını arayıp, mesaj atan dönem gençliğinin hakkını da yiyorsun. Kral tv sırf Yeşim Salkım’ın oynadığı Şarkıcı filminin reklamı için, Kral Sinema Top 10 yapmıştı. Film, uzun süre bu listenin üst sıralarında kaldı. Sinemalarda ise toplam 35 bin kişi izledi. O zamanlar Kral tv video müzik ödüllerine müdahalesini de övünerek anlatmıştı.

Yeşim hanım, sizin o 7-8 tane ve ortalama 5’e yıl yaptığınız evlilikleri, pek çok kadın bir ömür boyu, tek erkekle ve iyi günde, kötü günde yapıyor. Sonra 1-2, en fazla 3 tane yaptığınız çocuklardan 7-8 tane doğurup, büyütüp, okutuyorlar. Yeşim hanımın öfkesi, eski şöhretinin de, servetinin de rakibinin gerisinde olması. İstanbul-Bodrum otobüsünde mini konser vermiş. Vapurda konser veren Sertap Erener’e özenmiş herhalde. Misk uçsa da, kokusu kalır derler. Ben Yeşim hanımın uçağın ekonomi sınıfında bile uçmayacağın, hep Buisnes Clas uçar sanıyordum. Neyse ki en azından Bodrum’da tatil yapacak durumu var.

En son olarak! Sizin ne biçim bir evliliğiniz varmış, karı koca beraber porno izleyecek kadar? Üstelik birilerinin gizlice çekilmiş görüntülerini, çüş yani!

DOKSANLI YILLAR-5 FETÖ, CEMAATLER VEYA TARİKATLER VE 15 TEMMUZUN BAŞARISIZLIK NEDENİ

                Doksanlı yıllar bu gün Fetö, o zamanlar Cemaat dediğimiz tarikat başta olmak üzere, tüm tarikatların patlama yaptığı zamanlardı. Tarikatlara patlama yaptıran dershanecilik sektörüydü. O zamanlar dershane açmak çok kolay ve karlıydı. Bulunduğunuz şehrin merkezi bir yerinde, almayı düşündüğünüz öğrenci sayısına göre birkaç kat ya da bina kiralardınız. Branşlara göre öğretmen de görevlendirip, büro elemanların da tuttunuz mu tamamdı. Atandığı yeri beğenmeyen ( o zamanlar atanamayan öğretmen meselesi yok denecek kadar azdı), emekli olan öğretmenler dershanede çalışır ya da kendisi dershane kurardı. 12 Eylül rejimin dershaneleri kapatmak istediği, fakat halkın tepkisi yüzünden kapatamadığı konuşulurdu. Pop müzik gibi dershanecilikte patlama yaptı ve bazı dershaneler büyüyerek, zincir oldu. Önceleri sadece o zamanlar son sınıf olan lise 3’de gidilirdi.  İlkokul 5 ve ortaokulda da bazen dershaneye gidilirdi. Yavaş yavaş her sene dershaneye gidilmeye, 2010’dan sonra da öğrencinin 2. Okulu olmaya başladı. Bu aşamadan sonra da bence öğrenciye yararlı değil, zararlı olmaya başladı. Çünkü bu dershaneler, çoğunlukla şehir merkezinde ve ailenin yerleşim yerinden uzaktı.  Çoğunda da öyle doğru dürüst yoklama yapılmıyor, öğretmenler sınıf disiplini ile uğraşmıyordu. Giderek ders anlatmamaya, sadece soru tipleri ve pratik çözüm yollarını öğretmeye başladılar. Abiler, ablalar ve ilçelerden dershanelere gelenlerin kaldığı yurtlar sayesinde de gençleri kendilerinden yapmaya başladılar.

                Buradan da gençlerin cemaatlere yönelmesine sebep olan 2. Alana, yani özel yurtlar ve evler konusuna geçiyoruz. O yıllarda pek çok Anadolu şehrine yeni üniversite açılmış, mevcutlarının da kapasitesi arttırılmıştı. İkinci öğretim, pek çok bölümün öğrencisini iki kat arttırmıştı. Buna karşın yurtlar yeterince artmamıştı. Ev kiraları, özellikle öğrenciler olduğunda fahiş fiyataydı. Buna bir de o zamanlar yurtlara egemen olan Ülkücülerin zorbalığı vardı. Özellikle doğu ve güneydoğudan gelen pek çok genç okulu bırakmak ya da eve çıkmak durumundaydı. Ülkücülerin zorbalığı sadece Kürtlere, Alevilere ya da solculara değil, neredeyse herkeseydi. Kişiliği düşük olanlarda Ülkücülere katılıyor, çabucak REİS unvanıyla da kız tavlamaya çalışıyordu.  Üniversitenin her birimi için bir reislik makamı vardı. Yurtta kız, erkek ayrı, bir de yurtta katlar ve koridorlar için reislikler vardı. O zamanlar kavgaların gerisinde hep kız kavgası olurdu. Ülkücüleri de Yurtkur görevlileri le üniversite hocaları korurdu. Bütün bu nedenlerin sonucunda da yurttan ayrılmak isteyen öğrenci ilk tercih olarak eve çıkardı. Ev kiralayamayanlar ya (o zamanlar cemaat dediğimiz) fetö başta olmak üzere tarikatların evlerine ve yurtlarına taşınırdı. Eve çıkmakta her zaman durumu kurtarmazdı. Yurtta kurulan arkadaşlıklar, eve çıkınca düşmanlığa döner, ev ortakları dağılır, yurda geri de dönülmeyince, cemaat evlerine gidilirdi mecburen. Yurtlar ve evler, cemaatlerin gençleri kaptığı yerlerden biriydi ve halen de öyle. Akp iktidara geldiğinde, cemaatler öyle güçlendi ki pek çok yerde, gençlere bu yurt ve evlere mecbur kalsın diye yurtlar boş bırakıldı. Pek çok kişi aylarca yedek listelerde süründü.

                Doksanların başına birçok cemaat vardı. Nurcular bile otuzdan fazla gruba bölünmüştü. (Yeni Asyacılar, Kırkıncı Hocacılar, Dilara vs vs) Birbirleri ile yer yer çirkinleşen rekabet içindeydiler. Birbirlerini sık sık hırsızlıkla, dilencilikle falan suçlarlardı. Fettullah Gülen tarikatı, zamanla güçlendi ve güçlendikçe diğer tarikatları da yönetmeye ve yönlendirmeye başladı.  Bir HDP milletvekili, AKP ile Fetö’yü ayırmak, keki undan ayırmak gibi bir şey demişti.  Sadece AKP’yi değil, tarikatları da birbirinden ayırmak bu kadar zor hale gelmiştir.  Bu 91-92’den sonra yavaş yavaş oluştu. Önceleri her seçim öncesi o zamanlar cemaat denen tarikatların hangi partiye oy vereceği konuşulurdu. Geleneksel olarak Kadiriler (bir kısmı diyelim) MHP’ye, Süleymancılar ANAP’a oy verirdi. Süleymancılar, tamamen bitip, Demokrat parti ile birleşip, yok olana kadar ANAP’a desteğini sürdürdü ama sadece liderleri. Yanılmıyorsam yandaşlarına SMS bile attılar ANAP’a oy vermesi için ama iktidar olmayacağı belli olan bir partiye kimse oy vermek istemedi. O yıllarda pek çok kişi tarikat şeyhlerinin halkın oy verme kararında etkili olduğu sanılırdı. 17-25 Aralık yolsuzluk soruşturmalarına kadar ben de öyle sanırdım.  Oysa doğu ve güneydoğuda elli, altmış yıldır dededen, toruna milletvekilliği, belediye başkanlığı devşiren şeyhler ve aşiret ağaları bile AKP iktidarından sonra aday bile olamaz oldu. 1995-96’dan sonra sadece Fetö’nün desteği merak edildi. Hatta bir iddiaya göre bir ara DSP’yi destekledi fetö. DSP’nin son iktidar dönemi, benim öğretmenliğimin ilk yıllarında denk geldi. bu dönemde DSP hem iktidarın büyük ortağı, hem de Milli Eğitim bakanlığını üstlenmişti.  O dönemde bile pek çok makama fetöcüleri getirmişlerdi. O dönem DSP’nin tek faydası EĞİTİM-SEN’in örgütlenmesi oldu.  Tarikatlar genelde DYP-ANAP arasında gidip, gelirdi. 2002’de Fetö ve neredeyse Süleymancılar gibi birkaç istisna grup hariç tüm tarikatlar AKP için çalışmaya başladı. Yoksa 11 aylık parti, %35 ile 1. Parti olamazdı.

                Fettullah Gülen, kendisinin devlete sızması ile ilgili videosu açığa çıkınca, Amerika’ya gitti.  Bunu ortaya çıkaran Ali Kırca ve programına katılanların itibarı birer ikişer gizli kamera çekimleri ve kumpaslarla zedelendi. Gülen’se Amerika’da güvende iken, teşkilatı çalıştı. Gülen, Amerika’ya gitmeden evvel de güçlüydü. Hatırlıyorum bir konferans ya da kongrede,  muhabir bir kız, ona Fettullah bey diye seslendi diye seslendi diye dünyanın ayarını yemişti. Üç yıllık köy ilkokulu mezunu Fettullah Gülen’e, Fettullah Gülen Hocaefendi denmeliymiş. Fettullah Gülen’in o koca teşkilatı kurduğuna ve yönettiğine asla inanmadım. O bir puttu ve onu yücelten bir sürü şaman vardı. O süs biberi gibi duruyor, etrafındakiler de onu yüceltiyordu. Bu sadece Gülen için değil, diğer dini liderler ya da tarikat şeyhleri için de geçerli. Ben gene de bu tarikatların, özellikle de fetöcülerin teşkilatlanmasına hayrandım. Düşünsenize, Türkiye’nin hemen her yerinde yatabileceğiniz bir mutlaka vardı. Otel ya da yurt değil, öğrenci evi. Üstelik kadın olsanız bile. Hemen her yerde ablalar denen kadın yöneticiler de olurdu. Doksanlarda bile durum böyleydi, AKP iktidarı ile beraber, FETÖ başta olmak üzere cemaatler daha da güçlendi ve kalabalıklaştı. Ta 17-15 Aralık olayına kadar.

                17-25’den ve 15 Temmuzdan sonra bu hayranlığım bitti. Bütün bu örgütlerin dinden çok devletin, özellikle de derin devletin, bu derin devleti kuran NATO kurumlarının sayesinde örgütlendiğini anladım. Çünkü o devasa topluluk, o muhteşem örgütlenme, ilk ciddi zorlanmada kötü not almıştı. Fetö 12 Eylül hatta 28 Şubat rejimi ile bile iyi ilişkiler içinde oldu. Hatta 1997-98’de türban yasağı tekrar hortladığında, Pensilvanya’dan emir geldi, iş yerinde, okullarınızda türbanı çıkarın diye. Topluluğun büyük kısmı, hatta diğer tarikatlar bile bu emre itaat etti. Her zaman hile, kumpas ve tehditle ilerledi. İlk zorluk olan 17-25’den sonra önce esnaf terk etti fetö ve diğer tarikatları.  Tarikatlar mertçe savaşa, göğüs göğüsse bir mücadeleyi sevmiyordu. Pek çok okuruma garip gelecek ama ben bu tarikatlardaki güç ve popülarite kaybını, düzenledikleri kermeslere ilginin azalmasından anladım. 17-25 Aralık olayından bir kaç kadar sonra, Fetö mü, değil mi, net bilmediğim bir kermese gittim ve gelen gidenin azlığına hayret etmiştim.  Ertesi sene de, gene net olarak bilmediğim bir kermese, Kırıkkale’de gitmiştim.  Yarı fiyatından daha ucuz döner ekmeğe bile rağbet yoktu. 15 Temmuzdan birkaç sonra gittiğim ve fetöcü olmayacağı artık kesin olan aşka bir tarikatın kermesinde ise in cin top oynuyordu. Ne olmuştu da, bu halk, tarikatları terk etmişti?

                Bunun cevabını da, o kadar işsiz öğretmen varken, dışarıdan din dersine gelen bir hocadan öğrendiklerimi, eski öğrendiklerimle karşılaştırınca anladım. İmamın anlattığına göre ilçedeki Menzil tarikatı dergâhına (resmi adı vakıf tabi ki), bir taziye sebebi ile gitmiş. Herkesin şeyhe çok doğaüstü biriymiş gibi davrandığını ve o daha gelmeden şöyle dur, böyle davran diye öğüt verip durmuşlar. Oysa gayet normal bir şekilde konuşmuş. Dergâhtakiler camiye gitmiyor, dergâhta, yani dernekte namaz kılıyormuş. Şeyhleri camiye gidin dediği halde, gitmiyorlarmış. Dedim içimden, camide seni kim görüyor. Sonra üniversitede, yurtta ülkücüler egemenken, yemekhanede, yurt nüfusun neredeyse yarısının katıldığı toplantılar geldi. Oda arkadaşımın dediğine göre ocaktaki toplantılarına yirmi kişi zor geliyormuş. Bu ilk yıldı, 2. Sınıfın ortalarında o da Ülkücülerden ayrıldı, toplantılarına katılmaz oldu. Bu da aynı şeydi.  İnsanlar artık inandıkları için değil, geçinmek ve para kazanmak için tarikatlara gidiyordu. Tarikatlar, ideolojileri, inançlarını kaybetmiş, çıkar topluluğuna dönmüştü. Bu da yeni bir şey değildi. Bence 28 Şubatta, Pennsylvania’dan gelen bir emirle, okullarda ve devlet dairelerinde türbanların çıkarılması ile başladı. Çıkarılmamasının bedeli büyük olacaktı. Bu bedel iç savaş çıkması falan değildi. Devlet dairelerindeki kadroları işten çıkarılacak, şirketleri ihalelerden men edilecek, mücadelede daha da zora gelinecekti. Sol örgütlerin 12 Eylül zamanı yaşadıklarını yaşayacaklardı. Oysa 1998-99’da, ilk öğretmen olduğumda, DSP-ANAP-MHP koalisyonu zamanı, 28 şubatçılığın da en hızlı zamanında, Milli Eğitimde halen onların borusu ötüyordu. Tam da yeni başladığım zaman Fetöcü bir müdürümüz vardı. Aksi biriydi ve işi beceremiyordu. En nihayetinde istifaya zorlandı. Görevden alınsaydı bir daha idarecilik yapamayacaktı.  Onun yerine Yazıcı Nurculuk denen ve şeyhleri Isparta Fen Lisesinde öğretmen olan başka bir tarikatın üyesini aldılar. Dediğim gibi, solun son iktidar otaklığının tek faydası, Eğitim Sen başta olmak üzere KESK’in örgütlenmesiydi. KESK’e defalarca kapatılma davası açıldı ama üyelerinin hem kalabalık olması, hem de eylemliliği, davaların geri çekilmesine sebep oldu.

                Tarikatlar bir adım geri çekilip, kadroları ve paralarını koruyup, ideolojilerini kaybettiler. Milli görüş ise,  ideolojisi hariç, her şeyini kaybetti. Bu, bazı gazete köşe yazarlarının Anaplaşma dedikleri şey. 28 Şubat 1997 ve sonrasında olanları Fetö ya da 3 büyük tarikata (Fetö, Süleymancılar ve Menzil (Adıyaman da denir)) mal edilemez.  Tüm tarikatlar, yıllarca, 12 Eylül ve tüm sağ iktidarlardan kazandıklarını kaybetmeme uğruna ideolojilerinden taviz verdi. 15 Temmuz darbe girişiminin başarısız olmasının temel sebebi de budur. (17-25Aralığın sebebi 15 Temmuzun ideolojisini yapmaktı. Onu 15 Temmuz’dan ayırmıyorum) Yoksa akşam erken saate almaları, devletin önceden haberdar olması gibi şeyler, tali sebeplerdir. O gece sokağa çıkması gerekenler Fetöcülerdi. Oysa o gece devletten yana sokağa çıkan, hatta yaralanan pek çok kişi Fetö soruşturmasından işten atıldı ya da tutuklandı. Pek çoğu 17-25 aralık sonrasında terk etmişti. Kalanlar da 15 Temmuzdan evvel en son olarak kayyum atanan Bankasya’nın kapanmaması için dua edip, Kuran okuyordu. Oysa iktidarı ele geçirmek için para ve puldan, hatta İbrahim Ethem ve Buda gibi devletten, iktidardan, tahttan, taçtan vazgeçebilmek gerekli. İkisi de bir gece tahtlarından vazgeçmiş, dinlerini yaşamayı seçmiştir. Kapitalist dünyada her şey para ile ölçülmekte. Muhtemelen paranın icadından beri öyleydi. Filozof Thales’e de öğrendiği bilgilerden kaç para kazandığı sorulunca, o da çok soğuk ve sert bir kış zamanı zeytin ezme makinelerini satın almış. Baharda zeytinyağı fiyatları artınca elindeki makineleri yüksek fiyattan satmış. Bir filozofun isterse çok para kazanabileceğini, lakin temel görevinin para olmadığını söylemiş. Pastör yada Einstein, postit denen yapışkanlı kağıdı icat eden kadar para kazanamadılar.

Balzac’ın yazdığı ve muhtemelen Fransız efsanesi olan bir öykü ile bu durumu anlatma isterim. Fırtınalı bir gecede bir grup köylü, kayıkla karşıya geçmeliymiş. İçlerinde hırpani bir berduş, dul bir kadınla iki çocuğu, para dolu çantalarıyla Yahudi bir banker ve daha birkaç kişi varmış. Fırtına şiddetlenince berduş, bana inanan arkamdan gelsin, demiş ve ardından su üzerinde yürümeye başlamış. Uzatmayayım bazıları inanmamış, son dakikaya kadar kalmaya çalışmış, geride kalmış. Bankerin çantaları ağırlık yapmış ve suyun dibini boylamış. Bu hırpaninin İsa peygamber olduğunu söylememe bilmem gerek var mı? Yaptığım mecazda altın dolu çantaları ile suya batanlar kimler, onu da yazmayayım artık.

DOKSANLI YILLAR 4 --MERKEZ SAĞIN ERİMESİ VE BİTMESİ VE SOSYAL DEMOKRASİNİN KRİZİ

MHP’NİN TRENİ KAÇIRMASI

             Geçen yıldı galiba, bir öğrencim, merkez sağ ne demek hocam ya, demişti. Çocuk haklı, kendisi 16-17 yaşında ve kendisini bildi bileli AKP’nin iktidar olası bir yana, merkez sağ denen partiler bırak %10 barajını aşmak, ciddi bir muhalefet bile olamadılar. Merkez sağın eriyişi, seksenli yıllara kadar gider. ANAP 1987’de  genel seçimleden 1. Seçilse de 1989 yerel seçimlerinde özellikle pek çok önemli belediyeyi SHP’ye kaptırarak önemli bir yara almıştı. Diğer önemli yara da iki merkez sağ partinin, DYP ve ANAP’ın rekabeti ve bu rekabetin de hizmet değil de, halka rüşvet vererek olmasıydı. Bu rüşvetler, sayım günü gelen misafirlerin ya da sayım memurlarının ölüyü diriye katarak irice köyleri belediyelk yani belde yapması (ek bilgi, o zamanlar nüfus sayımı 5 yılda 1 ve akşam 17.00’a kadar sokağa çıkma yasağı ile yapılırdı), beldelerin ilçe, ilçelerin il yapılması, seçimlere yakın makarna, kömür vb dağıtımı (bu yıllarda da vardı bu), kamu kuruluşlarına ve kamu iktisadi teşebbüslerine işçi alımı, Toprak Mahsulleri Ofsisi  ve benzeri kamu kuruluşların, çiftçinin ürünlerini yüksek fiyattan alması, orman talanına göz yumulması ve benzeri şeylerdi.  O yıllarda kamu işçileri çok yüksek maaş alırdı, memurların üç, beş katı bazen. İşçi statüsünde olduklarından,  sendikalıydılar ve hiçbir iktidar ya da iktidar ortağı parti,  hele seçim zamanı bir kamu işçileri grevini yaşamak istemezdi. Bırakın uzun süreli bir grevi, bir günlük iş bırakmalar bile partilerin kâbusuydu. Benzer bir şekilde çiftçinin ürününün ucuza gitmesi de partileri bitirirdi.  2017 yılındaki gibi, geçen sene 20 tl olan fındık, bu sene 7 buçuk olacak, Karadeniz komple yanardı. Seçimlerde düşecek oylar bir yana, protestolardan dolayı hayat yaşanmaz hale gelirdi.

                Merkez sağ, özellikle Özal ve neo liberalist politikalar yüzünden halkı memnun edemiyordu. Daha Özal tek başına iktidarken çoğu belediyeyi 1989’da SHP’ye kaptırmasından belliydi. Merkez sağdan doğan boşluğu SHP, DSP ya da sol dolduramadı. Bunun çeşitli sebepleri vardı. İlk olarak 1989 yerel seçimleri sonucu, Uzan holding, Star yayın grubu (tv-radyo kanalları, gazete ve dergiler), Sabah-ATV grubu başta olmak üzere, holding medyasının genelde sola, özelde de SHP’ye cephe almasıydı. İstanbul Büyükşehir Belediyesinde patlak veren İSKİ skandalı, bu medyanın tüm sol belediyelere saldırması için vesile oldu.  Star1 tv kanalı aylarca birinci haber ve manşet olarak verdi skandalı. O yıllarda kuraklık olması ve daha önce de yeterli yatırım yapılmamış olması, büyükşehirleri su sıkıntısı çekmesine sebep oldu. Sonuçta 1994 yerel seçimlerinde İstanbul ve Ankara başta olmak üzere belediyeler kaybedildi. Gene de pek çok il, ilçe ve belde de başkanların başarıları sayesinde sol belediyeler iktidarda kaldı ve bir kısmı da halen devam etmekte. İkinci sebep solda birlik olmaması ve sol partilerin birbirini yemekle meşgul olmasıydı. Önce SHP- DSP rekabeti solu yıprattı.

 Buraya ara not alayım. DSP asla kitlelerin partisi olmadı. Özünde Bülent Ecevit’i sevenler derneğinin, partileşmiş haliydi. Partideki kişiler, bazen haberleri bile olmadan görevden alınır ya da görev yeri değiştirilirdi. Bülent Ecevit siyasi yasaklıyken, parti başkanı görünüşte Rahşan hanımdı. Aslında o zamanlarda da partiyi Bülent Ecevit yönetiyordu. Sağdan oy alıyor da olsa, özünde CHP’den oy alan bir partiydi. 1999’da iktidar olduğunda CHP baraj altındaydı. CHP’den oy alma sebebi de Deniz Baykal’dı.

Baykal uzun süre SHP liderliği için uğraştı, olağan üstü kongre üzerine kongre düzenletti, olmadı. Sonra 12 Eylül rejimi dâhil tüm kapatılan partilerin açılmasını sağlayan anayasa mahkemesi kararı çıktı. Milliyetçi Çalışma Partisi, tekrar Hareket oldu. Baykal’da eskiden bakanlık yaptığı CHP’yi tekrar kurdu. Sonra iki partinin CHP çatısı altında birleşmesini önerdi. SHP bunu kabul etti çünkü İş Bankası hisseleri dâhil, pek çok mal varlığı CHP üstüneydi. Bu sayede ilk kurultayda genel başkanlığı da aldı. Baykal’ı halk sevmiyordu, bu yüzden CHP oy kaybetti, bir ara %10 barajının altında kaldı.

Solun asıl krizi, Sovyetler Birliğinin dağılması, bir zamanların sosyalist ülkelerinin hızla kapitalistleşmesi, hatta sağcılaşmasıydı. 1990-91’de sadece Varşova Paktı, Sovyetler Birliği dağlımadı, o yıllarda dünya solu dağıldı. İsveç’te sosyal demokratların, neredeyse yarım asır süren, efsanevi kesintisiz tek parti iktidarı yıkıldı. İtalya’nın kızıl kentleri bile belediye başkanlıklarını sağ partilere devretti. Bir tek Küba dayanıyordu.

Bütün bu olanların sonucunda, merkez sağ dediğimiz DYP ve ANAP’dan kaçan oylar, MHP ve Refah (Fazilet, Erbakancı- milli görüş)’a yöneldi. Bu partilerin içi Ülkücü ve MHP asıllılarla doluydu. MHP’lier, Ülkücüler, ne çekiyorsak, bu asıllılardan çekiyoruz diyordu. Oysa partileri genel anlamda partiler, daha doğrusu tarikatlar yönetiyor, çekip, çeviriyordu. O zamanları bilmeyenler garip gelecek ama Necmettin Erbakan, tarikatları, cemaatleri hiç sevmezdi. Cemaatler de aynı şekilde Erbakan’dan nefret ederdi. O yıllarda kitlelerin Refah’a yönelmesinin bir sebebi de cemaatlerin sevimsizleşmeye başlamasıydı. (Cemaatler-tarikatler bir sonraki yazının konusu olacak) MHP ise, daha önce de söylediğim gibi, meydanlarda, ocaklarda göründüğünün yüzde birini sandığa gönderemedi. Türkeş’in 1995 yılında yaptığı hatalar (İlgili yazıda bahsetmiştim) trenin kaçmasına sebep oldu.

Önceki yazımda belirtmediğim, çünkü yeni fark ettiğim bir çıkarımı buraya yazmak istiyorum. Faşizan örgütler, yüceltilmiş, yüce unvanlar verilmiş bir lider etrafında toplanıyorlar. Bu lider yeterince etkiliyse, ihtilal yapma, iktidara gelme potansiyelinde oluyorlar. Mesela emekli tümgeneral Osman Pamukoğlu’nda böyle bir potansiyel yoktu. Alparsalan Türkeş’te vardı ama parti başkanlığına aday olan oğlu Tuğrul dâhil, aile üyelerinde bu potansiyel yoktu. Kaldı ki böylesi partiler, bu süper yükseltilmiş lider öldükten sonra iktidar olma şansını kaybediyorlar. Hollandalı faşist lider Pim Fortuyn öldükten sonra ülkede faşizm yükselse de, partisi iktidar olma ihtimalini kaybetti.

DOKSANLI YILLAR 3 ÜLKÜCÜLER VE MHP

O yıllar Ülkücülerin en güçlü olduğu, ya da güçlü göründüğü zamanlardı. Alparslan Türkeş yaşarken, MHP hiç %10 barajını aşamadı.  1995 seçimlerinde barajı aşmaya heves etti. Dişçisi, doktoru ve dünürü başta olmak üzere parti teşkilatlarının sevmediği kişileri, milletvekilliklerinde 1. listeye aldı, taban tepki verdi ve parti %7 ile baraj altında kaldı. O zamanlar MHP’nin oy oranları düşük, meydanları, ocakları kalabalıktı. Her MHP mitingi dolar, taşar ama seçimler genelde hüsran olurdu. Gene de yükseldiği görülebiliyordu. Bafra, Tarsus gibi büyük ilçelerin belediye başkanlıklarını alarak bir anda kamuoyuna şok geçirtiyordu. Hemen her okulda Ülkücü teşkilat vardı ve çoğunda da okula teşkilat hâkimdi. Üniversitelerde, her tülü okulda teşkilat bir yana, reisten geçilmezdi. İç İşleri bakanlığı ile Sağlık bakanlığı çok açık olarak ülkücülerin ve MHP’nin elindeydi. O yıllarda yeni kurulan Özel Harekat Timlerine alım sonuçlarının önce Ülkü Ocaklarına gittiği söyleniyordu. DYP’nin kadın başkanı ve başbakanı Tansu Çiller’in bil Türkeş’e, Başbuğum dediği iddia edilirdi. Ülkücülerin, DYP, ANAP ve Fenerbahçe kongrelerine müdahale ettikleri iddia edildi.

1994 seçimlerinde MHP’lilerin Başbuğ diye hitap ettikleri Alparslan Türkeş, miting kalabalıklarının, Ülkü ocaklarının gücünü ve anket sonuçlarının verileri ile tek başına seçime gitmeye (daha önce Refah Partisi ile ittifak yapmışlardı) heves etti. Amacı barajı aşmaktı.  Anket sonuçlarına kanıp, dişçisini, dünürünü, doktorunu, böylesi birkaç tanıdığını ve teşkilatların sevmediği bir sürü kişiyi (aralarında o zamanlar öğrencisi olduğum Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi dekanı Bayram Kodaman’da vardı) aday gösterdi. Teşkilatların itirazlarına da Başbuğluğuna güvenip, kulaklarını tıkadı. Sonuç %7 ile baraj altı. Gerçi bu bile MHP’nin, Türkeş’le aldığı en yüksek oydu. 1997 Nisanında öldüğünde, Ankara’da birkaç kanalın canlı yayınladığı, pek çok ünlünün de dâhil olduğu mahşeri bir cenaze yapıldı. Sonrasında kongre yapıldı, en güçlü aday oğlu Tuğrul Türkeş’ti. Hatta Baştuğ diye zorlama bir unvan da edinmişti.  İlk turda yarıya yakın oy aldı. Lakin geri kalan 5 adaydan 4’ü Devlet Bahçeli lehinde adaylıktan çekilince, Tuğrulcular çıldırdı. Ülkü Ocakları başkanı Azmi Karamahmutoğlu kürsüyü devirip, ‘Yaşasın Hainler Karşı İllegalite diye bağırdı. Ardından kavga çıktı ve sandalyeler havada uçuştu. Ardından partiye kayyum atandı, 2. Bir kongre yapıldı ve Devlet Bahçeli, partinin genel başkanı oldu.

90’ların diğer bir Ülkücülük olayı da Erciyes Zafer Kurultayıdır.  O zamanlar İç Anadolu, Karadeniz ve İç Batı Ege’de çok güçlü olan MHP, Kayseri’de de çok güçlüyü. Bölgede kalabalık olan Çerkezlerin çoğu Ülkücüydü. Doksanlı yılların sonuna doğru, özellikle MHP’nin koalisyon ortağı olduğu 1999-2002 arası abartısız bir buçuk milyondan fazla izleyicisi vardı kurultayın. Kurultay aslında Nazilerin, Nümberg kurultaylarının taklidiydi. Tıpkı Ülkü ocaklarının NAZİ S.A’larının (İktidara geldiklerinde SS olmuştur), başbuğu unvanının führer ve duçe ünvanlarının taklidi olması gibi.  Kurultay denen festival, bazı yıllar üç haftadan fazla sürer, sonrasında birkaç ay boyunca Kayserililer bol klorlu su içerdi. Kurultay için tuvaletler konuyorduysa bile, kanalizasyon sistemi yoktu. Koli basili bakterileri tüm Erciyes’e yayılırdı.

Alparslan Türkeş’in ölümünden sonra Devlet Bahçeli, Ülkü ocaklarının sayısını azalttı ve pek çoğunu kapattı. Mevcutlarını da sokaklardan çekti. Partiyi de Türkçü geleneğini bozmadan,  partinin aşırı uçlarını törpüledi. Sonuçta %17.98 , yuvarlama ile 18’i aşarak,  %10 barajını aşmakla kalmadı,  genelde 2. , sağ cenahta da 1. ,parti oldu. 99  seçimleri demişken. Hatırladığım bir şeyi size aktarmak isterim.

O seçimlerde, milletvekili seçimleriyle, belediye seçimleri birlikte yapılmıştı. Seçimlerde büyükşehir, il ve ilçe belediyelerinde Fazilet (Refah’ın devamı), DSP ve MHP güçlüyken, merkez sağ denen DYP-ANAP, buralardan silinmişti. Ancak belde belediyelerinin çoğu halen DYP-ANAP kazanmıştı. İlçelerde bu iki parti, mevcut durumlardan daha iyi durumdaydı. O zamanlar yeni atanmıştım. Başka bir öğretmen arkadaşa, sebebinin aday olan kişiyle ilgili olup, olmadığını sorduğumda da, olayın aslında belediyeye para girmesi ile ilgili olduğunu söyledi. Ha, bir de o zamanlar belde belediyesi çoktu. Nüfus 2 bini geçince belediye kuruluyordu. 5 yılda bir yapılan nüfus sayımlarında da beldelerden şehre göçenler 1 günlüğüne misafir oluyor, beldenin yerlisi sayım görevlileri de kafalarına göre defterleri dolduruyorlardı. Belediyenin kapanması için en az  2 sayımda 2 binin altına düşmesi gerekiyordu.  Önce 2000 yılı sayımında küçük yerlerin hileleri fark edildi. Ardından AKP iktidarı döneminde beyana dayalı nüfus sayımı geldi ve belde kurma nüfus sınırı 5 bin oldu. Önce 2005 ve 2010 nüsü sayımlarının ardından ardı ardına nüfusu düşen pek çok belde kapatıldı,   arkasından da epey bir kısmı büyük şehir yasasıyla yok edildi. Asıl konumuz şu ki, Dünya’nın çoğunda (Neredeyse Çin hariç hiçbir yerinde) devrimler ve değişimler köyden başlamamıştır, hep şehirden başlamıştır.

MHP, sağın yükselen yıldızı ve geleceğin iktidar partisi olabilirdi ama 1999 seçimleri kazananlarına değil, kaybedenlerine yaramıştır. Zaten 90’lar boyunca beli bükülen ekonomi, 2001 ocağındaki Anayasa kitapçığı krizi ile ağır bir darbe daha yedi. Sıkı para politikaları halkı daha da yoksullaştırdı. Devlet Bahçeli de, iyi kötü işleyen koalisyonu 2002’de yıkarak seçime gitti. O seçimlerin yükselen yıldızı Cem Uzan ve Genç partisine verdiği paslar da oy kaybı olarak geri döndü. Sonuçta 2002 seçimlerinde, Genç Parti, DSP, ANAP, DYP ile beraber MHP’de baraj altı kalıp, iktidar olma olasılığını en az elli sene ve belki de sonsuza kadar kaybetti.

DOKSANLI YILLAR 2 KATLİAMLAR VE TERÖR

Bir kere 90’lar ölümler, soykırımlar, cinayetler ve katliamlar dönemiydi. Hem ülke içinde, hem de dışında. Biri çok yakınımızda, biri de biraz uzakta iki katliam oluyordu. Yugoslavya iç savaşı, 1994’den itibaren Bosna iç savaşına ve Boşnak soykırımına dönmüştü. Dokuz yüzlü hatlardan bile Bosna’ya yardım parası toplanılıyordu. Bakın onu neredeyse unutuyordum. Uzakta olan da Ruanda katliamıydı. Dünya kamuoyu uzun süre ikisine de sessiz kaldı.  Gene bu dönemde Irak’ın devlet başkanı Saddam Hüseyin, minik ama petrol zengini komşusu Kuveyt’i işgal etti. Amerika hemen ardından önce bölgeye güç yığdı, sonra Kuveyt’i kurtardı.  Irak’ın geri kalanını işgali 2003’e kadar gerçekleşmedi. Kuveyt işgali sonrası, Irak ve Orta Doğunun bu gün bile devam eden büyük kâbusu başladı. Irak’ın güneyinde Şiiler, kuzeyinde Kürtler, Amerika’nın kışkırtması ve yardım vaadi ile defalarca isyan etti. İsyanlar çok kanlı bir şekilde bastırıldı. Amerika ve NATO’nun yaptığı ise, yüz binlere Kürt, Türkiye’ye kaçtıktan ve ülkenin her tarafında on binlerce insan öldükten sonra, ülkede 36-34 paraleller arasını uçuşa yasak bölge ilan etmiş oldu. Ülkedeki hava kuvvetleri zaten bitmişti.  Sonrasında terör örgütü PKK’nın terör eylemleri arttı, çünkü örgütün Kuzey Irak’ta serbestçe dolaşabileceği bir alan oldu. 1993-94-95 gibi güney doğu resmen yanıyordu. Bu süreç boyunca bölgece olağan üstü hal ve olağan üstü hal, bölge valiliği vardı.

Sonrasında devlette sertleşti, hatta vahşileşti. Bu sefer sadece güney doğu değil, her taraf yanıyordu. Adapazarı, Hendek, Sapanca üçgeninde yüzlerde ölü bulundu. Sonrasında örgüt giderek güç kaybetti, iki binlerin başında bitmiş gibiydi ama bitmemişti.  1999’da örgütün başı Abdullah Öcalan, yakalanıp, Türkiye’ye getirildi. AKP’nin iktidara geldiği yıl terör sebepli şehit sayısı sıfıra inmişti. Kürtçe ile ilgili olarak, 12 Eylül askeri rejiminin getirdiği pek çok yasak kalkmıştı. Örgüt bir daha kendisini toparlayamaz sanıyorduk. Tabi birilerinin çözüm süreci diye, elinde silahla dağ gezenleri, üstelikte zayıfladıkları bir dönemde ve kendileri teklif götürerek masaya bir devlet gibi oturtacaklarını bilmiyorduk.

Pkk olmasa da ülke kan içindeydi. 12 Eylül darbesi ile sinmiş Alevi düşmanlığı, sağ parti ve gruplarca tekrar canlandırıldı. 1993 Sivas ve 1995 Gazi Mahallesi katliamları, 70’lerden bu yana pek çok şeyin değişmediğini gösterdi.