DOKSANLI YILLAR 4 --MERKEZ SAĞIN ERİMESİ VE BİTMESİ VE SOSYAL DEMOKRASİNİN KRİZİ

MHP’NİN TRENİ KAÇIRMASI

             Geçen yıldı galiba, bir öğrencim, merkez sağ ne demek hocam ya, demişti. Çocuk haklı, kendisi 16-17 yaşında ve kendisini bildi bileli AKP’nin iktidar olası bir yana, merkez sağ denen partiler bırak %10 barajını aşmak, ciddi bir muhalefet bile olamadılar. Merkez sağın eriyişi, seksenli yıllara kadar gider. ANAP 1987’de  genel seçimleden 1. Seçilse de 1989 yerel seçimlerinde özellikle pek çok önemli belediyeyi SHP’ye kaptırarak önemli bir yara almıştı. Diğer önemli yara da iki merkez sağ partinin, DYP ve ANAP’ın rekabeti ve bu rekabetin de hizmet değil de, halka rüşvet vererek olmasıydı. Bu rüşvetler, sayım günü gelen misafirlerin ya da sayım memurlarının ölüyü diriye katarak irice köyleri belediyelk yani belde yapması (ek bilgi, o zamanlar nüfus sayımı 5 yılda 1 ve akşam 17.00’a kadar sokağa çıkma yasağı ile yapılırdı), beldelerin ilçe, ilçelerin il yapılması, seçimlere yakın makarna, kömür vb dağıtımı (bu yıllarda da vardı bu), kamu kuruluşlarına ve kamu iktisadi teşebbüslerine işçi alımı, Toprak Mahsulleri Ofsisi  ve benzeri kamu kuruluşların, çiftçinin ürünlerini yüksek fiyattan alması, orman talanına göz yumulması ve benzeri şeylerdi.  O yıllarda kamu işçileri çok yüksek maaş alırdı, memurların üç, beş katı bazen. İşçi statüsünde olduklarından,  sendikalıydılar ve hiçbir iktidar ya da iktidar ortağı parti,  hele seçim zamanı bir kamu işçileri grevini yaşamak istemezdi. Bırakın uzun süreli bir grevi, bir günlük iş bırakmalar bile partilerin kâbusuydu. Benzer bir şekilde çiftçinin ürününün ucuza gitmesi de partileri bitirirdi.  2017 yılındaki gibi, geçen sene 20 tl olan fındık, bu sene 7 buçuk olacak, Karadeniz komple yanardı. Seçimlerde düşecek oylar bir yana, protestolardan dolayı hayat yaşanmaz hale gelirdi.

                Merkez sağ, özellikle Özal ve neo liberalist politikalar yüzünden halkı memnun edemiyordu. Daha Özal tek başına iktidarken çoğu belediyeyi 1989’da SHP’ye kaptırmasından belliydi. Merkez sağdan doğan boşluğu SHP, DSP ya da sol dolduramadı. Bunun çeşitli sebepleri vardı. İlk olarak 1989 yerel seçimleri sonucu, Uzan holding, Star yayın grubu (tv-radyo kanalları, gazete ve dergiler), Sabah-ATV grubu başta olmak üzere, holding medyasının genelde sola, özelde de SHP’ye cephe almasıydı. İstanbul Büyükşehir Belediyesinde patlak veren İSKİ skandalı, bu medyanın tüm sol belediyelere saldırması için vesile oldu.  Star1 tv kanalı aylarca birinci haber ve manşet olarak verdi skandalı. O yıllarda kuraklık olması ve daha önce de yeterli yatırım yapılmamış olması, büyükşehirleri su sıkıntısı çekmesine sebep oldu. Sonuçta 1994 yerel seçimlerinde İstanbul ve Ankara başta olmak üzere belediyeler kaybedildi. Gene de pek çok il, ilçe ve belde de başkanların başarıları sayesinde sol belediyeler iktidarda kaldı ve bir kısmı da halen devam etmekte. İkinci sebep solda birlik olmaması ve sol partilerin birbirini yemekle meşgul olmasıydı. Önce SHP- DSP rekabeti solu yıprattı.

 Buraya ara not alayım. DSP asla kitlelerin partisi olmadı. Özünde Bülent Ecevit’i sevenler derneğinin, partileşmiş haliydi. Partideki kişiler, bazen haberleri bile olmadan görevden alınır ya da görev yeri değiştirilirdi. Bülent Ecevit siyasi yasaklıyken, parti başkanı görünüşte Rahşan hanımdı. Aslında o zamanlarda da partiyi Bülent Ecevit yönetiyordu. Sağdan oy alıyor da olsa, özünde CHP’den oy alan bir partiydi. 1999’da iktidar olduğunda CHP baraj altındaydı. CHP’den oy alma sebebi de Deniz Baykal’dı.

Baykal uzun süre SHP liderliği için uğraştı, olağan üstü kongre üzerine kongre düzenletti, olmadı. Sonra 12 Eylül rejimi dâhil tüm kapatılan partilerin açılmasını sağlayan anayasa mahkemesi kararı çıktı. Milliyetçi Çalışma Partisi, tekrar Hareket oldu. Baykal’da eskiden bakanlık yaptığı CHP’yi tekrar kurdu. Sonra iki partinin CHP çatısı altında birleşmesini önerdi. SHP bunu kabul etti çünkü İş Bankası hisseleri dâhil, pek çok mal varlığı CHP üstüneydi. Bu sayede ilk kurultayda genel başkanlığı da aldı. Baykal’ı halk sevmiyordu, bu yüzden CHP oy kaybetti, bir ara %10 barajının altında kaldı.

Solun asıl krizi, Sovyetler Birliğinin dağılması, bir zamanların sosyalist ülkelerinin hızla kapitalistleşmesi, hatta sağcılaşmasıydı. 1990-91’de sadece Varşova Paktı, Sovyetler Birliği dağlımadı, o yıllarda dünya solu dağıldı. İsveç’te sosyal demokratların, neredeyse yarım asır süren, efsanevi kesintisiz tek parti iktidarı yıkıldı. İtalya’nın kızıl kentleri bile belediye başkanlıklarını sağ partilere devretti. Bir tek Küba dayanıyordu.

Bütün bu olanların sonucunda, merkez sağ dediğimiz DYP ve ANAP’dan kaçan oylar, MHP ve Refah (Fazilet, Erbakancı- milli görüş)’a yöneldi. Bu partilerin içi Ülkücü ve MHP asıllılarla doluydu. MHP’lier, Ülkücüler, ne çekiyorsak, bu asıllılardan çekiyoruz diyordu. Oysa partileri genel anlamda partiler, daha doğrusu tarikatlar yönetiyor, çekip, çeviriyordu. O zamanları bilmeyenler garip gelecek ama Necmettin Erbakan, tarikatları, cemaatleri hiç sevmezdi. Cemaatler de aynı şekilde Erbakan’dan nefret ederdi. O yıllarda kitlelerin Refah’a yönelmesinin bir sebebi de cemaatlerin sevimsizleşmeye başlamasıydı. (Cemaatler-tarikatler bir sonraki yazının konusu olacak) MHP ise, daha önce de söylediğim gibi, meydanlarda, ocaklarda göründüğünün yüzde birini sandığa gönderemedi. Türkeş’in 1995 yılında yaptığı hatalar (İlgili yazıda bahsetmiştim) trenin kaçmasına sebep oldu.

Önceki yazımda belirtmediğim, çünkü yeni fark ettiğim bir çıkarımı buraya yazmak istiyorum. Faşizan örgütler, yüceltilmiş, yüce unvanlar verilmiş bir lider etrafında toplanıyorlar. Bu lider yeterince etkiliyse, ihtilal yapma, iktidara gelme potansiyelinde oluyorlar. Mesela emekli tümgeneral Osman Pamukoğlu’nda böyle bir potansiyel yoktu. Alparsalan Türkeş’te vardı ama parti başkanlığına aday olan oğlu Tuğrul dâhil, aile üyelerinde bu potansiyel yoktu. Kaldı ki böylesi partiler, bu süper yükseltilmiş lider öldükten sonra iktidar olma şansını kaybediyorlar. Hollandalı faşist lider Pim Fortuyn öldükten sonra ülkede faşizm yükselse de, partisi iktidar olma ihtimalini kaybetti.