İki sene kadar önce karikatürist ve mizah yazarı Umut Sarıkaya bir yazısında Elon Musk, Jet Fadıl olabilir mi diye sormuştu. Sonra bu konu Ekşisözlük ev diğer sosyal medya ortamlarında konuşuldu. Sonra Musk, Mars'a bir roket gönderince, Youtube Yürkiye'nin bilim elçisi Barış Özcan, bu söylemle alay etti.
Arkadaşlar kızacaksınız ama ben hem Musk hakkında, hem de bitcoin hakkında benzer şüphelere sahibim. Bircoin ve Musk bana sadece Jet Fadıl'ı değil, Kombasan ve Yimpaş holdingleri de hatırlatıyor.
Jet Fadıl demişken, şimdiki nesil onu bilmez. Doksanların sonlarında, ben daha yeni öğretmenliğe başlamıştım, bir sürü ortaklı şirket kurmuştu ve Siirt'te otomobil fabrikası kuracaktı. O günlerin çok popüler bir yarışma programına sponsor olmuştu (program galiba Çarkıfelek'di, ama otomobil markası Malezya menşeli Proton'du), her akşam en az iki otomobil dağıtıyordu. Proton otomobil alana iki adet koç hediye ediyordu (Tofaş'ı üreten Koç holdinge nazire yapmak için). Kurbanlık koç, o zamanlar da öyle ucuz bir şey değildi. O günlerde pek çok kişi, ciddi ciddi Siirt'e otomobil fabrikası kurulacağına inanmıştı,
Oysa Jet Fadıl, o zamanlar da sabıkalı bir dolandırıcıydı, kooperatif dolandırıcısıydı. Yarım bıraktığı binaların iskeletleri halen Ankara Sincan'da karayolu kenarında duruyor.
Jet Fadıl sadece basit bir dolandırıcılık oyunu değildi. Kombasan, Yimpaş gibi çok ortaklı holdinglerle beraber, ülkeyi siyasal İslam'a hazırlamak araçlarıydı. Amaç halkı tarikatlarca yönetilen bir Türkiye'nin sanayileşip, kalkınacağına inandırmaktı. Aslında bu ikisi başta olmak üzere, hemen hepsi de üretmekten çok uzaktı. Ana sermayedarlar çoğunlukla Almanya başta olmak üzere yurt dışındaydı.
Kombasan ve Yimpaş, daha doksanların başlarında efsaneydi. 91 ya da 92'de lisede bir arkadaşımda Yimpaş sohbeti yaptığımızı hatırlıyorum. Farklı görüşte iki arkadaş olarak Yimpaş'ı öve öve bitirememiştik. Doksanlar boyunca Yimpaş ve Kombasan başta olmak üzere böyle çok ortaklı şirketleri övmeyenleri dövüyorlardı. O zamanlar bu sohbetler; Adamlar üretiyor ağbi sözü ile biterdi.
Oysa bu iki kuruluşun kazancı üretimden değil, Fetö tarikatının ve diğer Nurcu-şeriatçı toplulukların üyelerinin aidatlarından ve yeni üyelerden geliyordu. Açılan bir sürü fabrika-mağaza ve benzeri tesis ve medyanın gücü ile bu gerçek çok iyi gizleniyordu. O dönemde Samanyolu kanalı, Kombasan'ın kurucusunun hayatını dizi yapmıştı. Dizinin adı Kimyacı'ydı, zira holdingin kurucusu hayata bir Kimya öğretmeni olarak atanmıştı.
Bu holdinglere özenen pek çok amatör holding çıktı. Bunlar Fetö'nün örgüt disiplinine sahip olmadıkları için, çabucak battı. Bunlar arasında elli işçisi, beş yüz ortağı olan Munzur su şişeleme fabrikasını hatırlıyorum.
Gene doksanlarda Ramazanlarda meydanları kaplayan iftar sofralarını, fakir ailelere giden onlarca koliyi hatırlayın. Hepsi de Yimpaş ve Kombasan gibi 2002-2010 arasında sessizce kayboldu, azalarak bitti, çünkü amaçlarına ulaşmışlardı.
Bitcoin'in ise ana kaynağı Çin ve bence Bitcoin'de Çin'i finansal merkez yapmak için kullanılan bir enstrüman. Zira Bitcoin'in değeri matematiksel şekilde formasyonu zor bir şekilde artıyor ve azalıyor. Bir de, bir işin ponzi sistemi olup, olmadığını anlamanın en kolay yolu, yatırımcıların, başkalarını da bu yatırıma davet etmesidir. Çünkü o şey, bir artı değer üretmediği ve güvencesi de olmadığı için değerinin artması, başkalarını da onunla ilgilenmesi ile orantılıdır.
Yimpaş, Kombasan, Jet Fadıl ve hatta Çiftlikbank'ın en büyük yatırımcıları paralarını kurtardı. Hatta Yimpaş ve Kombasan'ın Almanya başta olmak üzere pek çok yatırımcısı, son günlerinde kar payı diye verilen faizler artınca tehlikeyi fark edip, paralarını çektiler.
Son olarak Elon Musk ve benzeri iş insanlarının başarı hikayelerinde batırılan ortaklar, zimmete geçen mülkler anlatılmaz. Nasıl ki büyük mafya babalarının başarı hikayelerinde öldürülen ortaklar, kankalar, kardeşler varsa; büyük iş adamlarının başarı hikayelerinde de kandırılan, batırılan ortaklar vardır. Sakıp Sabancı bir yerde yanılmıyorsam Goodyear'ın Türkiye fabrikası olacak, Koç holdingle rekabetini anlatıyor. (Ta lisedeyken okumuştum, biraz eksik-yanlış anlatıyorumdur, affedin) Lassa ve dolayısı ile Sabancı holding de bu fabrikaya ortak ama Koçlar bastırıp, yönetimi ele geçirmek istiyor. Merdi Kıpti'nin şecaat arz ederken, sirkatini söylemesi misali de fabrikanın küçük ortaklarını nasıl batırıp, fabrikada çoğunluğu ele geçirdiğini anlatır.
Steve Jobs genç yaşta öldüğüne dünya ağlasa da ortakları ve çalışanları (muhtemelen) zil takıp oynadı. Zira çalışanlarını aşağılayan bir zorbaydı ve dolandırdığı tek kişi de beraber oyun yazdığı arkadaşı değildi. Şirket karda zirve yaparken, şirketten uzaklaştırılmasının da sebebi muhtemelen böylesi bir şeydi. Sahtekar olması, deha olmasını değiştirmiyor. Piksar'a gitti ve onu Walt Disney seviyesine getirdi. Sonra Apple'a geri döndü.
Elon Musk'da pek çok şeyi küçük yatırımcıların parası ile yapıyor.
Dostlarım, ortak dediğin işin başındadır, çalışır, çalıştırır. Kendisi yoksa bile yönetim kurulunda üyesi, denetlemek için muhasebecisi ve avukatı vardır. Borsadan hisse alarak da şirket ortağı olmazsınız, şirketin hisse değerini arttırarak, şirketi finanse edersiniz, yani bu da bir çeşit bankaya kredi verme işlemidir. Kimse de borsadan hisse alana doğru dürüst temettü vermez. Kazancınız, hisse değerinin artmasıdır.
Küçük yatırımcı arada kolay harcanır, rulet masasına kaybedebileceğinizden fazla para koymayın.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder