Dünyada hak ettiği yeri bulamayan yazarlardan birisidir Samet Behrengi. Azeri Türkü kökenli bir İranlı, sıkı bir sosyalisttir. İran Azerilerinin hakları, kültürü ve folkloru için çalışmış, İran yoksul kesimlerinin sesi olmuştur. Türk ve İran dünyası için önemli bir masal derleyicisi ve yazarıdır. Bütün bunları da 28 yıllık kısa ömründe yapmıştır.
24 Haziran 1939'da başlayan yaşamı, 31 Ağustos 1967'de cesedinin Aras nehrinde bulunması ile son bulmuştur. Resmi raporlarda boğularak öldüğü söylense de, herkes onu, dönemin İran Şahının gizli polis teşkilatı SAVAK tarafından öldürüldüğü konusunda hem fikirdir. Behrengi öleli yetmiş yıl olmadığı halde, pek çok yayınevi, muhtemelen de telif ödemeden kitaplarını yayınlamakta.
Behrengi'nin şöhreti, çocuk edebiyatı ve masallarla ilgili ve Türkçe 'ye çevrilen ve piyasada olan kitapları da genelde masal kitapları. Behrengi'yi çocuklara önermek değil bu yazının amacı. Kitapları sadece çocukların gelişimi için olsaydı, onun için yazmam gereken yazı, bu kadar olurdu.
Behrengi, sadece çocuklar için yazmamıştır. Yazdıkları ilk ya da basit bir şekilde okursanız, çocuklara öğüt veren ya da hayatı anlatan masallar-hikayeler gibidir. Oysa dikkatli okuyanlar ya da bilgece okuyanlar, o basit masal ya da hikayedeki felsefeyi görür.
Bir şeftali, bin şeftalide sınıf savaşı ve yoksulların ezilmişliği vardır. Duvarda iki kedide, kin ve kavgaların anlamsızlığı vardır. Küçük kara balık, basit bir masal gibi giderken, küçük kırmızı balığın uykusuzluğu ve heyecanından, asıl maceranın nokta konulduğunda başlamakta olduğunu görürüz.
Samet Behrengi, İran ve Azeri edebiyatının ve dünya edebiyatının çeyrek asırlık çınarıdır ve her nesilde tekrar keşfedilmelidir. Behrengi, yetişkinlerin bile çok iyi bilmesi gerekirken, çocuk edebiyatında bile hak ettiği konumda değildir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder