KADIN YOK SAVAŞIN YÜZÜNDE Svetlana Aleksiyeviç

Kitap 2015 Nobel edebiyat ödüllü yazarın ilk kitabı ve yazarın kendi icat ettiği türün ilk, şimdilik tek kitabı olarak anılıyor. Sovyet-Alman savaşını, Rus kadınlarının gözünden anlatıyor. Bu savaş biraz farklı. 1941 haziranı ile 1945 mayıs arasındaki 4 yıl boyunca süren savaş, pek çok muharip birlikte (tank özellikle) kadınların da savaştığı ilk savaş olmuş. Türk ordusunda halen tankçı, topçu, piyade, gemide güverte ve denizaltı sınıflarında subay olarak bile olsa, kadın bulunmuyor. Ruslarda çabucak bir savaş kültürü oluşmuş ve pek çok sınıfın kadın adları (Rusça ’da bir mesleği-işi yapan kadın ve erkeklerin adları ayrıymış) savaş sırasında oluşmuş.

                Kitap, savaşın üzerinden yarım asırdan fazla zaman geçtikten sonra derlenen yaşam öykülerinden, anılardan oluşuyor. Bunun olumsuz yanı, pek çok anının bellekten silinmesi ve pek çok tanığın artık yaşamaması. Olumlu yanı ise, Sovyet rejimi çökünce, pek çok şeyin konuşulabilir olması. Yazarın kendisi Belerus (Beyaz Rusyalı). Belarus, Ukrayna ve Rusya’dan pek çok kadınla konuşmuş. Kitap bir yerde Sovyet rejimi eleştirisine de dönmüş. Pek çok insan, Stalin değil, Rusya için savaştık diyor. Ukraynalılar daha bir öfkeli holodmor (Stalin dönemi açlıktan öldürme politikası) yüzünden. Pek çok kişi de biz Stalin için değil, vatanımız için savaştık diyorlar.

                Kitapta ilginç olan, pek çok kadının ilk defa konuşmuş olması. Zira savaş sırasında erkeklerle bir arada olmuş olmak, erkekler ve kaynanalar için bir düşkünlük sebebi. Bazıları silah arkadaşları ile evleniyor, kaynanalarından, görümcelerinden hakaret işitiyorlar. Senin hakkın yok gelinlik giymeye, topuklu ayakkabıya falan diye laf sokuyorlar. Böylece Rusya’nın halen erkek egemen bir toplum olduğunu öğreniyoruz.

                Üstelik Rusya’da kadınlar iş hayatında bayağı etkindirler. Pek çok ağır işi de kadınlar yapar, mesela kamyon ve otobüs şoförlerinin çoğu kadındır. Kitapta bir kadınlık, bir askerlik, bir savaş sorunları gözünüzde canlanıyor. İkinci dünya savaşına ait tüm Hollwood filmlerini unutuyorsunuz.