HARRY POTTER , WENDESDAY ve ÖZEL OKULLAR ÜZERİNE

 Çarşamba dizisini nihayet izledim ve demode olmadan yazımı yazmalıyım. Takip ettiğim bit sinema eleştirmeni youtuber çok övdü ve Harry Potter ile sadece renk paleti aynı dedi. Bence dizi, Harry Potter'ın Amerika'da ve Stephan King tarzında tekrar çekimi. Senaryoyu almışlar, okulu Amerika'nın İncil kuşağı denen ve Redneck (kırmızı ense) denen sağcı-dindar beyazların yoğunlukla yaşadığı, Stephan King romanlarına ve Müge Anlı programlarına (ya da onların Amerikan karşılığı) cinayetlerinin işlendiği berbat bir Amerikan kasabasına yerleşmiş. Potter hayranları Harmony karakterini iyi bilir. Bu kumral güzel, iyi kalpli kız, roman ve film serisinin gizli başrolüydü. Büyücü olmayan akrabalarının yanında sığıntı olarak ve ezik büyüyen Harry, bu büyücüler ortamına alışkın değildi ve özellikle ilk filmler boyunca fazlasıyla edilgendi. Harmony ve Ron'un (kızıl saçlı oğlan) desteği olmasa, Harry daha ilk romanın-filmin ortasında ölürdü.

İşte bu Harmony, hem esmerleştirilmiş, hem de çirkinleşmiş şekilde Çarşamba olmuş. Sedece yüzü değil, kişiliği de çirkinleşmiş. İnsanları kullanıyor, tehlikeye atıyor ve işi bitince bir kenara atıyor. Onlarla işi varken, insanlarla iyi. Gene klasik,  her nesilde aile bireylerinin illa yatılı okuduğu İngiliz-Amerikan köklü ve kurallı lisesi (üniformalı, gelenekli ve bir sürü kurallı-yasaklı yasaklı), okulda daha önce eğitim almış ebebeynlerin kirli geçmişinin çocuğu bulması, okulun geleneksel spor karşılaşmaları (Potter'daki uçan topla, süpürgeli polo oyununu, bir çeşit kürek müsabakası almış) ve en soylu-zengin ailenin, saçları geriye doğru taranmış, züppe ve kibirli öğrencisinin asıl karakker ile toksik ilişkisi. İlginçtir, İngiliz ve Amerikan filimlerinde erkek ergenlerin zenginlerini tek ayıran şey, saçların geriye doğru taranması. Film ve dizilerden anladığım kadarı ile A.B.D ve İngiltere'de, fakir çocukların, yirmi yaşından evvel saçlarını geriye taraması yasak. Film, aşırı mantıksız ve tutarsız ilerleyen ve ergenlere yönelik bir senaryoya sahip. Biz, Mucize Doktordaki, kaput üzerinde karaciğer ameliyatına gülerken, dizide ana-kız mezar kazıp, yıllar önce gömülmüş mezardan otopsi yapıyorlar. Kılıçla öldürülen birine yapılan otopside anlaşılmamış zehirlenmeyi, yıllar sonra gizlice mezar kazan Çarşamba fark ediyor. Bir de Çarşamba her haltı yiyor, adam kaçırıp, işkence yapıyor, gene de savcıya ifade bile vermeden sıyrılıyor. Dizi, Amerikan korku sinemasının tüm saçma kalıplarıyla doldurulmuş. En  ezik ve zayıf karakterin seri katil çıkması bile var.

Bu tür özel okullar, özellikle Anglosakson kökenli ülkelerde gelenekseldir. Aillelerin bu okullara öğrencilerini gönderme sebepleri sadece eğitim değil, aynı zamanda sınıf dayanışmasıdır. Eğitimin gizli amaçları vardır. Çocuk evliliğini engellemek, işsizliği saklamak gibi devlet için gizli işlevlerinin yanında, eş ve arkadaş seçimi gibi aileleri ilgilendiren gizli işlevleri de vardır. Köklü ve zengin aileler, ergenliğin tam da dorukta olduğu lise çağında çocuklarının avamdan biriyle ya da bir kaç yıla batma ihtimali olan bir yeni zenginin çocuğu ile arkadaş olmasını ve evlenmesini istemez. Bu ailelerin çocuklarına köklerini hatırlatmak için ebebeynleri ile aynı odada, aynı yatakta, yüz yıllık binlarda yatırılır,  Gene yüz yıllık binlarda, ebebeynlerinin sıralarında ders yaparlar. Doksanlı yılların efsanevi Ölü Ozanlar Derneği (şu günlere aynı isimli bir tiyatro oyununun afişlerini görüyorum) ve başka bazı filmler de bu Anglosakson tarzı özel liselerde (kolej) geçer. George Orwel anılarında bu okulların cehennemini anlatır. Dayak vardır ama ebebeyleriArjantin ya da Hindistan gibi uzak ülkelerde olan  olan, oraların komprador zenginlerinin çocuklarıyla,  Orwel gibi bir sebepten kayır etmek zorunda kaldıkları garibanların çocuklarıdır. Salinger'in Çavdar Tarlasında Çocuklar (eski baskılarda Gönülçelen) romanı da, böyle bir okuldan atılan çocuğun trajedisini anlatır.

Bu tür okullar Türkiye'de kurulamıyor, bunun ilk sebebi, özel okul işletmecileri, tipik Türk işvereni gibi ucuz emek peşinde olması. Türk halkının da öğretmenin iyisinin değerini bilmemesi, öğretmeni, çocuğa bakan ve çocuğu oyalayan biri olarak görmesidir. Oysa böyle okulların öğretmenleri, iyi maaş almalı, az derse girmeli (Haftada en fazla 12 saat), operayı La Scala'da izlemeli, Çanakkale'yi, Göbekkitepe'yi, Lourve gibi müzeleri defalarca gezmiş olmalıdır. Köklü ve saygın üniversitelerden mezun olup, mastır ya da doktora yapmalı, gerektiğinde bürokratik mevkileri ve üniversite asistanlığını red etmelidir. Bu okulların öğretmeni olmanın itibarı, sıradan bir üniversitenin profesörü olmaktan kat kat fazla olmalıdır. Aristo, İskender'i eğitmek için Makedonya kralı Filip tarafından çağırıldığında, gayet yüksek bir ücret istemiş. Kral Filip, bu işi okur-yazar bir köle ile de yapabileceğini söylemiş. Aristo'da Filip'e, o zaman yeni bir köleniz daha olur, demiş.

Aslında İstanbul'un tarihi Osmanlıya dayanan köklü liseleri (Galatasaray başta olmak üzere, Arnavutköy Kız Lisesi, Kabataş Erkek Lisesi, Kadıköy Anadolu Lisesi (eski adı Maarif koleji),  Beyoğlu Anadolu lissi (Engilish High Shool) Beşiktaş Anadolu lisesi (Beşiktaş kız lisesi), Notre Dam de Sion, Alman lisesi, İtalyan lisesi gibi liseler) bu işi görüyordu. Ancak 12 Eylül rejimi, bunları Anadolu lilsesi yaptı ve bu okullara sınavla öğrenci alınmaya başlandı. Bu okulların pek çoğu, özellikle de Galatasaray lisesi ve Kabataş Erkek lisesi, merkezi sınavla öğrenci almaya başlayınca, değeri düştü. Sınava dahil olmadan önce Galatasaray ve Kabataş'a öğrenci olmak daha zordu. Galatasaray, İstanbullu saray aristokrasisinin, Kabataş, Anadoludaki eşrafın çocuklarının okuluydu. (Kabataş'ın ilk adı, Aşiretler mektebiydi) Bu okula kayıt olurken, aile geçmişinize bakılırdı. Bu okulun eski mezunlarına bakın, ana-babası gariban ya da köylü bir kişi bile yoktur. Özellikle Gakatasaray lisesi,  diplomat ve gazeteci yetiştirmede tekeldi. Aileler çocuklarını, diplomat olsun diye Galatasaray lisesine gönderirdi. Fransa hükumeti de bu okulun mezunlarına burs verirdi. Hıfzı Topuz, doktora bursu için Fransa'nın İstanbul konsolosundan kendi ağzı ile istediğinikendisi yazmıştır. Sınavı kazanan herkesin içeri girdiği bu okullar zamanla değerini yitirdi çünkü okulun kudretli velileri, devletin tüm imkanlarını bu okullara aktaramaz oldu, daha doğrusu böyle veliler azaldı. Önceden bu okullar, pek çok işini bizzat Milli Eğitim bakanının emri ile yapardı. Mesela Aydemir Akbaş, liseyi bitiremeyince, bizzat o dönemki bakanın özel emriyle Galatasaray lisesine, tek öğrencilik tiyatro bölümü açıldı ve Akbaş bu bölümün tek mezunu oldu. Bu eski İstanbul liselerinde, buna benzer, bizzat bakanın elinden pek çok uygulama gördü. İstanbul'un iki eski lisesi, bunun dışındadır.Bunlar, Haydarpaşa ve Darülşafaka liseleridir. Diyanet Vakfının İslam Ansiklopedisinde, Nurettin Topçu'nun Galatasaray lisesinden, Haydarpaşa lisesine tayinine sürgün diyor. Siz bakmayın onun doçent olamamasını muhafazakarlığına bağlayanlara. O yıllarda üniversiteler, şimdiki sağcıların hocaların hocası deyip durduğu, uluslar arası başarısı ve tanınmışlığı hemen hemen hiç olmamış, tek marifeti Türkiye'yi yurt dışında temsil etmek olan, pek çoğu İstanbul dışına gitmemek için ya hiç doktora imzalamamış, ya da bir tane anca imzalamış, yıllarca hiç asistanı olmamış, yurt dışında yaptığı doktorası dışında da ciddi bir eseri olmayan, muhafazakarlıkta ve Osmanlılıkta herkesle yarışan profesörlerle doluydu. Galatasaray'da,, geleceğin tüm diplomatlarının tamamına ve akademisyenler ile gazetecilerin de büyük çoğunluğuna ders vermeyi tercih etmiştir. Yoksa kendisi isteseyi kadroya da geçebilirdi. (Eylemsiz profesör ünvanıyla dersler de vermiştir.)

Ne var ki 12 Eylülle beraber devlet, İstanbul liselerinin ödeneğe boğulması ve kollanmasına sebep olan ve ne idiği belirsiz olan Tuba ağacı nazariyesinden vazgeçmiş; hem gelişmekte olan ülke kapitalizminin kalifiye eleman ihtiyacı; hem de yıllarca sağ partilere oy veren Anadolu halkının ikbal ihtiyacı için bu saçmalıktan vazgeçmek zorunda kalmıştır. (Tuba ağacı mevzusu üzerine ayrı bir yazı yazmalı) 

Son olarak, Anadoluda Alkarısı ya da Çarşamba karısı denen mitolojik ve karısı ekinden de anlaşılacağı üzere dişi bir metafizik varlık vardır. (Genelde alkarısı denir) Kadınları lohusa depresyonlarından ve ateşlenmesinden zorumlu tutulur. Bu yüzden yeni doğum yapmış kadınlar, doğumdan sonrası kırk gün boyunca tek başına bırakılmaz. Lohusa şerbeti ve bu varlığı sakinleştirmek için yapılır. Satılmış başta olmak üzere çocuklara konan bazı isimlerin (Yaşar, Songül, Sonkız, İlker, Soner, Seçil vs) kökeni de bu varlıktır. Japonya'da yaşayan bir Youtuber'dan, Japonya'da da benzer bir dişi cin inancı olduğunu öğrenmiştim. Acaba dizi yapımcılarının da haberi var mıdır?

GÖSTERİŞ TOPLUMU

 

Bu gösteriş olayı, bir çeşit kitle iletişimi gibi bir şey oldu. Bazı kişiler magazin dediğimiz şeyle besleniyor. İngiliz kraliyet ailesi bunun en iyi örneği. Hemen her olayları basına malzeme. Geçenlerde Prens Charles basına ilk milli oluşunu anlattı. Ya sen ve ailen hani anan Diana yüzünden magazincilerden muzdariptiniz? Hani sen ve güzel anan, babandan boşandıktan sonra, kendine Mısırlı milyarder tokmakçı bulmuştu. Onunla beraber otelden çıkarken paparazzi denen ve top namlusu kadar uzun objektifli ffotoğraf makineli gazeteci ordusundan kaçarken, duvara çarpan otomobilde ölmüştü. Sonra halk, elinde fotoğraf makinesi olanlara düşman olup, saldırmaya başlamıştı. Peki şimdi sen ne herzeye yıllar önce seni koynuna alan kadını ifşa ediyorsun. Oldu olacak ilk kamyon devirmeni, ilk çavuşu tokatlamanı falan anlat da tam olsun. Dünyadaki tek kraliyet ailesi, İngiliz kraliyet ailesi olmadığı gibi, Avrupa'daki tek kraliyet ailesi de İngiliz kraliyet ailesi değil, Avrupa'da İngilizlerle beraber, toplam on tane krallık var. (Diğerleri; İspanya, Monaco, Lichterstein, İsveç, Norveç, Danimarka, Lüksemburg, Belçika ve Hollanda) Hatta Hollanda kraliyet ailesinin veiaht prensi, bir Türk kızı ile evlendi ve ne medya, ne de sosyal medya o kadar sallanmadı, kamu oyunun da pek haberi olmadı. ( Konuyla alakası yok, kız isteme merasimi olmuş mudur abaca? Koca Hollanda kralını, kız istemede ya da bohça sergisinde düşününce gülseim geliyor. Çiftimize mutlulukllar dilerim.)

Kısa Yunanistan turumda rehberimizin Yunanlılar ile ilgili olarak anlattığı en takdir ettiğim özelliği, hava atma kültürlerinin olmaması. Bu yüzden bir otomobili neredeyse yirmi yıl kullanıyorlarmış ve ikinci el araç piyasası pek darmış. Keşke ülkemiz de bu açıdan Yunanistan'a benzese. Ülkemizde gösteriş ciddi bir sorun. Pek çok kişi bu yüzden sosyal medyayı bıraktı ya da bir kaç haber sayfasını izlemekle yetiniyor. Sosyal medya herkesin bildiği bir gerçeği teyid etti. Kimse magazin gazetecilerinden kaçmıyormuş. Zaten özellikle çağırıyorlarmış. Bir de o magazin gazetecilerine gösterdikleri ürün için reklam parası alıyorlarmış.

Bu son yardım kampanyasında da samimi olanları ve gösteriş yapanları gördük. İktidar partisinin seçim kampanyalarına katılan bazı isimleri hiç görmedik. Bir de muhalif olduğu halde görmediğimiz Nesin vakfı var. Dershanecilik yapmaktan, vakıfa zaman ayırsalar da, depremzedelere destek olsalar keşke. Meşhur deprem bağış programına vaat edilen 115 bin tl deprem fonuna aktarılmadı ve devlet halen kahvaltılık malzeme, pijama falan istemekte ve aslında pek çok kişi, vaat ettikleri paraları bağışlamamış, bu sahte bağışçıların adları da açıklanmamakta.

Hatırlatayım, korona zamanında da benzeri olmuştı. Evde kal kampanyası, zengin ve ünlü şahısların, evlerini sergilemelerine bahane olmuştu: 

https://onbinkitap.blogspot.com/2020/03/reklam-tipi-sosyal-yardim-ve-mesaj-ile.html

İtibarı gösterişte arayan toplumlarda bağışların amacı da insanlara yardım etmek, yararlı sarmak değil; gösteriş yapmak ve ezmek oluyor. Bazıları o kadar cimri ki, bu amaçla bile yardım yapmıyor.

BÜYÜK İNŞAAT HİSTERİMİZ

 

Delilik sadece bireylere değil, kitlelere de özgüdür. İnsanlar, kitleler halinde de delirir. Bu genelde kısa süreli olduğu gibi, uzun süreli de olabilir. Kısa süreli, bir günlük olanına 1993'de denk gelmiştim. Hatırlayanlar bilir, gazetelerin kuponla bir şeyler vermesinin yaygın olduğu bir zamandı. Bu promasyon dağıtma, sadece bir gazete ile hediye vermeye kadar gitti. Ben pek çok kitabı, kaseti, vcd ve cd'yi (yeni nezile, vcd, video cd'si oluyordu), sabunu, çayı falan, bir gazete ya da bir dergi ile almıştım. Bir kere Tempo dergisi ile yüz gramlık, koca bir kalıp sabun almıştı, bu sabunu sonra bir kaç dergi daha vermişti.  Çiçek-baharat karışımı, hoş kokusu olan ve deri altı yağları erittiği iddia eden bir sabundu. Bu promasyon konusu uzar. Ben sadece Sabah Gazetesinin, 1993'de, Groller İnternational Amerikana ansikolopedisinin birinci cildinin kapışmasını anlatmalıyım. O günlerde bir süpermarkette, evlere servis işi yapıyordum, bunu da yaya yapıyordum. O gün tam bir kabustu. İşe yarım saat geç gitmem felaket oldu. Neyse ki günlük dağıtım yaptığım sekiz kişinin ansiklopedisini ayırmıştım. Bir tane de kendime ayırmıştım. Onu da dükkana getirdim. Alamayanlar isyan etti. Ertesi gün de Sabah gazetesi, birinci cildi alanların aynen devam edeceğini zannedip, dünya kadar iade aldı. O tek cilt evlerde kaldı, sonra da çoğu kağıt hurdacılarına gitti. Bir sonraki gün de daha az basılıp, azaltıldı. O gün Türk halkı delirmiş, o hiç bir işe yaramayan ansiklopedi cildi için delirmişti. Zira bir ya da iki hafta kadar sonra aynı Sabah gazetesi, 250 gram Omo (ya da Alo) deterjan dağıtmış, benzer bir reklam yapmış, kimse umursamamıştı. Bir koli deterjanın hepsinin iade etmiştik. Ben beş-on tane almadığıma pişman olmuştum. Bir de o zamanlar bayağı zengin bir milletmişiz. Bir gazete fiyatına, çeyrek kilo deterjan almayı ret edebiliyormuşuz.)

O günün ansikolopedinin birinci cildini alma histerisi gibi toplumların da belli histerileri oluyor. Bir kaç yıl önce, her köşe başında açılan lokmacıları hatırlıyor musunuz? Peki Anadolu Kaplanları ve onlardan alınan kar paylarını? ( https://onbinkitap.blogspot.com/2023/01/anadolu-kaplanlari-son-yillarda-biten.html ) İnsanların sık sık çeşitli sebeplerden dolayı böyle histerilere kapılır. Dördüncü haçlı seferi, böyle bir histeriydi. Haçlılar, Türkler ya da Araplarla savaşmak yerine, şimdilerin İstanbul'u olan Konstantinopolis'i yağmaladı. Dönemin papası sefere katılanları afaroz etti ama bu olay, doğu ve batı kiliselerin ayrılmasına yol açtı. Dördüncü ve beşinci Haçlı seferleri arasında iki defa çocuk haçlı seferi yaşandı. İlki Almanya'da oldu. Din histerisine kapılan bir oğlan çocuğu, kilise kilise, köy köy gezip, vaazlar vermeye başladı. Dünya hırsına kapılan yetişkinlerin Haçlı seferlerinde başarılı olamayacağını, bunu ancak temiz ruhlu çocukların yapabileceğini söyledi. Sayısı bilinmeyen, onbinlerce çocuğu toplayıp, yola çıktı. Çok azının, bazı soylu aile çocuğu olanlarının atı vardı. Alp dağlarını aşıp, İtalya kıyılarına vardılar. Orada Akdeniz'in, tıpkı Kızıldeniz'in Musa'nın önünde açıldığı gibi açılmasını beklediler. Öyle olmayınca pek çok çocuk, öldü ya da kayboldu. Ele başları vaiz çocuk da intihar etti. Sonra aynısı Fransa'da oldu, çocuklar Fransa kıyılarına geldi. Bu sefer denizin açılmasını beklemediler, denizciler beş gemi ile onları aldı, götürdü. Akibetleri yıllarca meçhul kaldı. Sonradan öğrenildi ki denizciler, bu çocukları Cezayirlilere  para karşılığında köle olarak satmıştı.

İnsanlar genelde konu zengin olma olduğunda böyle histerilere kapılıyor. Bunun en garip olanı, Kaliforniya'ya altına hücumdur. Binlerce insan, altın bulma ve zengin olma hayaliyle Amerika Birleşik Devletlerinin bu en batıdaki eyaletine göç etti. Pek çok kere tamamen devlet otoritesiz orta batının vahşi eyaletlerini  ve Rocky dağlarını zorlukla aştı. Bir kısmı da henüz Panama kanalı yapılmadığı ve Bering boğazını  uzun ve sert kış aylarında geçecek buz kıran gemileri henüz icat edilmediği için, Güney Amerika'nın en güneyinde, Macellan boğanının da güneyinde, Horn burnunu aşarak ulaştı Kaliforniya'ya. Bu altın bulma histerisi o kadar büyüdü ki,  San Fransisco limanına demir atan gemiler, demir attığıyla kalıyordu. Çünkü tayfaları altın aramak için gemiden kaçıyordu. (Sanki tavuğun tarlayı eşeleyip, solucan bulması gibi altın bulacaklar.) Benzeri bir çılgınlığı Alaska'da yaşadıysa da, Alaska'nın zorlu iklimi, bu hücum histerisinin nefesini çabuk kesti.

Türkiye'nin uzun zamandır bir inşaat histerisi yaşadığını düşünüyorum. Ülke yıllardır beşik gibi sallanırken, halen tarım arazilerini, ormanları, milli parkları imara açma, halen inşaatların demirinden,  çimentosundan çalma, sahte sağlam raporlarının bir türlü dinmemesi, Türkiye'nin tüm Avrupa birliğinin on katından daha fazla (hatta on iki) müteahit olması nasıl açıklanır ki? Herkes inşaat-emlak işinden voliyi vurmak, çok kar etmek istiyor.

Halkımız, inşaat ve emlak sektörünün, onlarca sektörden biri olduğunu ve kolay zengin olmanın anahtarı olmadığını bir an önce öğrenmeli.

Kanuni Sultan Süleyman’ın Fransa Kralı Fransuva’ya cevabı

 

Hazret-i izzet cellet kudretuhu ve allet kelimetuhunun [Allah'ın] inâyeti ve mühr-i sipihr-i nübüvvet ahter-i burc-i fütüvvet-pişvâ-yı zümre-i enbiyâ muktedâ-yı fırka-i asfiyâ Muhammed Mustafâ'nın sallallahu aleyhi vesellem mu‘cizât-ı kesîretü'l-berekâtı ve dört yârinin -ki, Ebubekir, Ömer, Osman ve Ali'dir- rıdvânullahi aleyhim ecma‘în onların ervâh-ı mukaddesesi mürâfakati ile, [Mektubun bu satırlarından sonra Sultan Süleyman'ın tuğrası vardır ve tuğrada bilindiği üzere Süleyman Şah bin Selim Şan Han el-muzaffer dâimâ yazılıdır. Bu dua ve selam satırlarından sonra mektup şöyle devam etmektedir:] Ben ki sultanü's-salâtin ve bürhânü'l-havâkîn tâc-bahş-ı hüsrevân-ı rû-yı zemîn zıllullahi fi'l-arazîn Akdeniz'in ve Karadeniz'in ve Rumeli'nin ve Anadolu'nun ve Karaman'ın ve Rum'un ve Vilâyet-i Zülkadriyye'nin ve Diyarbekir'in ve Kürdistan'ın ve Azerbaycan'ın ve Acem'in ve Şam'ın ve Haleb'in ve Mısır'ın ve Mekke'nin ve Medine'nin ve Kudüs'ün ve külliyyen Diyâr-ı Arab'ın ve Yemen'in ve dahi nice memleketlerin ki, âbâ-yı kirâm ve ecrâd-ı izâmım enârallahu berâhinehüm kuvvet-i kahireleriyle feth ettikleri ve cenâb-ı celâdet-me’âbım dahi tîğ-ı ateş-bâr ve şimşîr-i zafer-nigârım ile feth eylediğim nice diyârın sultanı ve padişahı Sultan Bayezid Han oğlu Sultan Selim Han oğlu Sultan Süleyman Han'ım, Sen ki, Françe vilayetinin Kralı Françesko'sun... Dergâh-ı selâtîn-penâhıma yarar adamın Frankiyan ile mektup gönderip ve bazı ağız haberi dahi ısmarlayıp memleketlere düşman müstevli olup el-an hapisde idüğünüz i‘lâm edip halâsınız husûsunda bu cânibden inâyet ve meded istida eylemişsiz. Her ne ki, demiş iseniz benim pâye-i serîr-i âlem-masîrime arz olunup alâ-sebîli't-tafsîl ilm-i şerîfim muhît olup tamam ma‘lûm oldu. İmdi padişahlara sınmak ve haps olunmak acep değildir. Gönlünüzü hoş tutup âzürde-hâtır olmayasız. Eyle olsa bizim âbâ-i kirâm ve ecdâd-ı izâmımız nevverallahu merkadehüm dâimâ def‘-i düşmân ve feth-i memâlik için seferden hâli olmayıp biz dahi onların tarikine sâlik olup her zamanda memleketler ve sa‘b ve hasîn kal‘alar feth eyleyip gece ve gündüz atımız eyerlenmiş ve kılıcımız kuşanılmış ve Hak sübhânehu ve te‘âlâ hayırlar müyesser eyleyip meşiyyet ve irâdeti neye müte‘allik olmuş ise vücûda gele. Bâkî ahvâl ve ahbâr ise mezkûr adamınızdan istintak olunup ma‘lumunuz ola. Şöyle bilesiz... Tahrîren fî evâil-i Âhiri'r-Rebî‘ayn li-sene isneyn ve selâsîn ve ti‘a-mi’e.

Bu günün Türkçesi:

Ben ki; Sultanların Sultanı ve yeryüzünün taç dağıtan sahibi, Akdeniz’in, Karadeniz’in, Rumeli’nin, Anadolu’nun, Karaman’ın, Rum’un, Zülkadriye’nin, Diyarbakır vilayetlerinin, Kürdistan’ın, Azerbaycan’ın, İran’ın, Şam’ın, Halep’in, Mısır’ın, Mekke ile Medine’nin, Kudüs’ün, bütün Arabistan’ın, Yemen’in ve daha nice memleketlerin ki, büyük ecdadımın feth eyledikleri ve Cenab-ı Hakk’ın bana nasip eylemiş olduğu, ateş saçan kılıcımızla zafer kazanarak feth eylediğimiz nice diyarın Sultanı ve Padişahı, Sultan Beyazıt Han oğlu, Sultan Selim Han oğlu, Sultan Süleyman Han’ım.

Sen ki; Françe memleketinin beyi, Françesko’sun. Saltanat makamıma elçi olan Jan Frangian ile gönderdiğin mektup ve ayrıca şifai ricaların bana ulaştırıldı. Memleketinizi düşmanın işgal ettiğini ve halen hapiste olduğunuzu bildirip, kurtulmanız hususunda benim tarafımdan yardım edilmesini dilemişsin. Her ne demiş ve istemişsen bana ulaştırıldı. Ve bana arz olunan hususlar tafsilatıyla bilgime sunuldu.

 

Şöyle ki; beylerin esir alınıp hapsedilmesi, acayip şeylerden değildir. Gönlünü rahat tut. İçindeki ateşi söndür. Bizim büyük ecdadımız, Allah (c.c) kabirlerini nur etsin, daima düşmanı kovmak, memleketler fethetmek için savaş yapmaktan geri kalmamışlardır. Biz dahi onların yolunda yürümekteyiz.

 

Her zaman memleketler ve aşılması güç, sağlam kaleler fethetmişiz. Gece-gündüz atımız eyerlenmiş, kılıcımız kuşanılmış durumdadır. Kader ne ise o olsun. Bizim fikrimizin ne merkezde bulunduğunu, gönderdiğiniz elçiden sorup öğrenebilirsin.

Dilediğin üzere bütün teçhizatı ile donanmamı Hayrettin Paşa kumandasında gönderiyorum. Şarlken’in hilesinden kendini koru! Düşmanlarınla başa çıkabileceğin güce kavuşmadan sakın barış yapmayasın!

Bana itibar gösterip güvenenlere Cenab-ı Hakk da yardım eder. Zaferler kazanan kılıcımın gölgesinde huzur içinde olurlar” demektedir.

ŞEHZADE BAYEZİD İLE BABASI KANUNUİ SULTAN SÜLEYMAN'IN MEKTUPLAŞMASI

Şehzade Bayezit'in mektubu

Ey seraser aleme sultan Süleymanum baba,

Tende canum canımın içinde cananum baba,

Bayezidina kıyar mısın benüm canum baba?

Bi-günahım, hak bilür, devletlü sultanum baba.

Enbiya-ı ser-defter, ya’ni ki Adem hakkiyçün,

Hem dahi Musa ile İsa vü Meryem hakkiyçün,

Kainatun serveri, ol ruh-i a’zam hakkiyçün,

Bi günahım, Hak bilür, devletlü sultanum baba.

Sanki Mecnunam, bana dağlar başı oldu durak,

Ayrılub bi’l-cümle mal ü mülkden düşdüm ırak

Dökerüm gözyaşunu “Va-hasreta dadü’l-fırak”

Bi-günahım, Hak bilür, devletlü sultanum baba

Kim sana arzeyleye halim eya Şah-ı Kerim?

Anadan, kardaşlarumdan ayrılub kaldum yetim,

Yok benüm bir zerre isyanum, sana Hakdur ‘allim,

Bî-günahım, Hak bilür, devletlü sultanım baba,

Bir nice masumum olduğun şehâ bilmez misin,

Anlarun kanuna girmekden hazer kılmaz mısın?

Yoksa ben kulunla Hak dergâhına varmaz mısın?

Bî- Günahım, Hak bilür, devletlü sultanum baba

Hak teala kim cihanun Şahı itmüşdür seni,

Öldürüp ben kulunu, güldürme şahım düşmeni,

Gözlerüm nuru oğllarumdan ayırma beni,

Bî-günahım, Hak bilür, devletlü sultanum baba.

Tutalum, iki elüm başdan başa kanda ola,

Bu meseldür söylenür kim, “Kul günah itse n’ola

Bâyezidün suçunu bağışla, kıyma bu kula,

Bî-günahım, Hak bilür, devletlü sultanum baba

Babası Kanuni'nin cevabı

Ey demadem mazhar-ı tuğyan u isyanım oğul

Takmayan boynuna hergiz tavk-ı fermanım oğul

Ben kıyar mıydım sana ey Bayazıd hanım oğul

Bigünahım dime bari tevbe kıl canım oğul::

Peygamberler veliler ve bütün ulular hakkıçün

Nuh, İbrahim, Musa ve Meryem oğlu hakkıçün

Hatm-i asarı nübüvvet, fahri alem hakkıçün,

Bigünahım deme bari tevbe kıl canım oğul.

Adem adın etmeyen Mecnuna sahralar durak,

Büyüğe itaatten kaçanlar daima düşer ırak,

Kader değildir der isen hasretle firak,

Bigünahım deme bari tevbe kıl canım oğul.

İmanın ve şefkatin hedefi olduğun, bilmez misin?

Ya masum kanı dökmekten, korkmaz mısın?

Bu çaresiz kul ile hak dergahına varmaz mısın?

Bigünahım deme bari tevbe kıl canım oğul.

Hak, reayaya boyun eğdirmeye tayin etti beni,

İsterim mağlup edem, zib-i düşmeni,

Korkarım Allahtan, öldürürsem bigünah seni

Bigünahım deme, bari tevbe kıl canım oğul.

Tutalım ki iki elin baştan başa kanda ola,

Madem pişman oldun, biz de affetsek ne ola

Bayezidim, suçunu bağışlarım gelsen yola

Bigünahım deme, bari tevbe kıl canım oğul.

FİRAKNÂME-İ SULTAN BAYEZİD (II.BAYEZİD'İN AĞZINDAN OĞLUNA ŞİİR)

 

FİRAKNÂME-İ SULTAN BAYEZİD

enim etmegümi tahvif idenler
Beni koyup Selim Han'a gidenler
Hakikat rahına doğrı varanlar
Görün beyler bana nitti Selim Şah

Kaçan ana riâyet itmedüm ben
Oğul idi nihayet itmedüm ben
Bu beylikden ferâgat itmedüm ben
Görün beyler bana nitti Selim Şah

Bilürüm neslimi şehzâdelerdür
Velî mânâda hep âzâdelerdür
Cihan halkı bilür beyzâdelerdür
Görün beyler bana nitti Selim Şah

Selim Şah deyübeni virdüm adı
Şekkerden datlu idi dilde dadı
İstanbol tahtı imiş hod muradı
Muradın vermezin oğlum Selim Şah

Hayâsuzluk idüb durdun benümle
Acıtdun cismümi yavlak canımla
Ne râzın var idi Korkut Han'umla
Görün beyler bana nitti Selim Şah

Çerümle İstanbol’a gideyörürken
Dirüb beylerümü bahşiş virürken
Dahi yumuladın gözüm görürken
Görün beyler bana nitti Selim Şah

Benüm dahi boşumdaydı bu yazu
Ki yarin anda kınla terazü
O yerde kim alısar Tanrı kazi
Alam dâdumu ben senden Selim Şah

Bana yoldaş olaydı bun deminde
Kişi dâim ola ömri gamında
Hususâ kim bu birlik âleminde
Görün beyler bana nitti Selim Şah

Zebun ölüm yapışaydı etüme
Bu kandadur gele karşı karşı yoluma
Düşer miydi ya bu işler Selime
Görün beyler bana nitti Selim Şah

Ben anı halüme haldaş bilürdüm
Bunun gibi deme yoldaş bilürdüm
Oğul değül anı kardeş bilürdüm
Görün beyler bana nitti Selim Şah

Komadı hoş geçeydim pirliğümde
Elümden tahtım ister dirliğümde
Ne hakkı vardur anın begliğümde
Görün beyle bana nitti Selim Şah

Fenâ hiç kimseye bâki kala mı
Ya oğul ataya kılıç sala mı
Ya bu işler ana düşer ola mı
Görün beyler bana nitti Selim Şah

LAEDRİ (anonim-isimsiz-belirsiz)

NOT DEFTERİ

NOT DEFTERİ

 

Not ediyoruz dedi birisi

Gerçekten de adı önemsiz

Not ediyoruz diye bağırdı

Birilerinin iktidarına güvenerek

O iktidar biraz daha sürsün diye

 

Oysa herkesin bir not defteri vardır

Çektiği acılar yazmak için

İhanetleri unutmamak için

Çalınanların hesabını yapmak için

Kaç kuruşsa ve faiziyle

Ders alabilmek için

Anılarını not eder,

Öfke ve nefretlerini not eder

O büyük günün görkeminde

Alacakları intikamı not eder

 

Hafızası zayıf olan kalem ve kâğıt kullanır

Sonra unutur o defteri hangi çekmeceye attığını

Bazıları yırtar atar o defteri

Kendisine atılan ilk kemiğe

Ya da verilen ilk umuda

Beklediğini bulamazsa tekrar yazabilir de

 

Asıl tehlikeli olanlar kalplerine yazanlardır

Acıyan zihinlerine yazanlardır

Gözyaşlarına yazanlardır

Gözyaşlarına bile sığmayan acılarına yazandır

Kutuba düştüğüne bir Endülüslü şair bağırmış

Ağlamayın, ağlarsanız acınız azalır

Bir gerçek vardır sadece zalimler bilmez

Her uçak yere gelir ya inerek ya düşerek

Her gemi ya limana gelir ya dibe batar

Her nefs ölümü tadacaktır

Her iktidarın sonu vardır

Her gecenin sonu vardır

Her gücün tükeneceği gün vardır

Kılıç şakırdatanların bir gün kolu kesilir

 

İşte o büyük günün görkeminde

Belki çocuklar halaya durmaz ama

Tüm çekmeceler açılır

Tüm defterler açılır

Tüm arşivler açılır

O gün boynuzsuz koçun günüdür

O gün kısa çöpün günüdür

Dulun, yetimin, güçsüzün günüdür

Eziğin, siniğin, yoksulun, aptal yerine konulanın günüdür

Unutmayın herkesin bir not defteri vardır

Cebinde, çekmecesinde, yüreğinde, arşivinde

Beyninin en karanlık hücrelerinde

Kayıtlıdır orada sansürlediğiniz her şey

Yandaş basında gösterilmeyen her şey

Psikologlara bile itiraf edemediğiniz her şey

Unutuldu sandığınız her şey

Unutturduk sandığınız her şey

Ve yediğiniz her haram lokma

Üstelik faiziyle

Sık sık aklınıza gelsin

Herkesin bir not defteri vardır.